Russifcatie
Hogere straffen en deportatie: Kremlin trekt de teugels nog strakker aan
Met een nieuwe reeks repressieve wetten verhoogt het Kremlin de druk op oorlogscritici én maakt Moskou het mogelijk in de toekomst Oekraïners uit bezette gebieden te deporteren.
Het regent weer repressieve maatregelen in Rusland. In twee dagen tijd ondertekende de Russische president Vladimir Poetin voor de zoveelste keer een keur aan wetten die elke vorm van kritiek op de oorlog in Oekraïne met wortel en tak proberen uit te roeien. Het lijkt een nieuwe poging van het Kremlin om de autocratische teugels nog verder aan te trekken en de bevolking in eigen land het zwijgen op te leggen.
Afgelopen vrijdag zette Poetin zijn handtekening onder wetgeving waarmee hij de maximumstraffen voor diverse delicten drastisch verhoogde. Zo gaat de maximale celstraf voor hoogverraad van twintig jaar naar levenslang, lopen Russen die van sabotage worden verdacht voortaan risico op twintig in plaats van vijftien jaar cel, en gaat ook de maximumstraf voor het faciliteren van terrorisme omhoog van vijf naar zeven jaar.
Niet geheel toevallig is dit exact het type misdrijven waarmee de Russische autoriteiten tegenstanders van Poetins oorlog in de rechtbank regelmatig de mond snoeren. Vorige week verdween bijvoorbeeld de prominente Poetincriticus Vladimir Kara-Moerza voor 25 jaar achter slot en grendel op basis van een veroordeling voor hoogverraad, zonder deugdelijke juridische onderbouwing.
Breed en vaag geformuleerde verdenkingen
Sowieso zijn termen als sabotage, hoogverraad en terrorisme inmiddels zo breed en vaag geformuleerd binnen het Russisch strafrecht dat de verdenkingen met een beetje creatief juridisch geknutsel op vrijwel iedereen van toepassing kunnen zijn.
Een dag eerder ondertekende Poetin bovendien al een decreet waarmee hij in de toekomst de deportatie van Oekraïense burgers uit de door Moskou bezette gebieden mogelijk maakte. De oekaze stelt dat alle burgers in de bezette gebieden die niet vóór 1 juli 2024 het Russische staatsburgerschap hebben verkregen als buitenlander worden beschouwd en bijgevolg kunnen worden gedeporteerd.
Met het deportatiedecreet voegt het Kremlin het zoveelste hoofdstuk toe aan het draaiboek der ‘russificatie’ van de bezette gebieden in Oekraïne. Want hoewel het tot nog niet gemakkelijk was om in de bezette regio’s, inclusief de in 2014 reeds ingelijfde Krim, vast te houden aan een Oekraïens paspoort, was het niet onmogelijk.
Maar door deze nieuwe stap komt daar nu verandering in. Want naast het feit dat inwoners van de bezette gebieden zonder Russisch paspoort vanaf volgend jaar risico lopen als ‘buitenlander’ van hun thuisgrond gedeporteerd te worden, stipuleert de oekaze ook dat de lokale bezettingsautoriteiten inwoners mogen deporteren die ze ‘een bedreiging voor de nationale veiligheid’ achten, omdat ze bijvoorbeeld deelnemen aan ongeautoriseerde protesten of omdat ze ‘terroristische activiteiten’ faciliteren.
De repressieve dagkoers van de autoriteiten
Opnieuw geldt hier dat er sprake is van een juridische sleepnetformulering: wanneer en waarom iemand precies een nationale veiligheidsdreiging vormt, is dankzij de vage en brede bewoordingen in de wet onderhevig aan de willekeurige interpretatie en repressieve dagkoers van de autoriteiten.
In Kiev reageerde de minister voor de re-integratie van de tijdelijk bezette gebieden, Iryna Veresjtsjoek, maandag op het presidentiële decreet uit Moskou door te stellen dat Oekraïners in de bezette gebieden weerstand moeten bieden aan de naturalisatiedwang. “Neem geen Russische paspoorten aan, werk niet samen met de bezetters, vertrek indien mogelijk en wacht op de strijdkrachten.”
Haar verklaring stond haaks op het advies van de Oekraïense ombudsman Dmytro Loebinets, die twee dagen eerder juist aanraadde de Russische paspoorten te accepteren. Volgens Loebinets is het een ‘kwestie van overleven’ voor burgers in de bezette gebieden en daarom adviseerde hij ‘het paspoort aan te nemen, te overleven en te wachten tot we het territorium bevrijden’.
Ondertussen regeerden diverse mensenrechtenorganisaties verbolgen op het nieuws over het deportatiedecreet. Volgens hen is er sprake van een ernstige schending van het internationaal recht en komen de eventuele toekomstige deportaties mogelijk neer op oorlogsmisdaden.
Lees ook:
Meer censuur en hogere straffen: Rusland scherpt oorlogswetten aan
Met een nieuw wetsvoorstel voert het Kremlin de militaire censuur nog verder op. Elke uitlating die niet valt te rijmen met het officiële narratief van Moskou kan nu leiden tot een jarenlange celstraf.
