Indonesië
Hoe rebellen in West-Papoea piloot Philip Merhtens inzetten voor een mediacampagne
Guerrilla’s voeren sinds 2018 de strijd voor onafhankelijkheid van West-Papoea op met een escalatie van gewelddadige aanslagen en ontvoeringen.
Het lijkt een foto uit een andere tijd, maar ze werd vorige maand genomen in de jungle van West-Papoea en dook deze week online op. Twee rebellen van het West-Papoea-bevrijdingsfront (TNPB) houden Philip Mehrtens (37) vast, een piloot uit Nieuw-Zeeland, die zij hebben gegijzeld. Twee anderen poseren op de voorgrond met zware automatische wapens. Alle vier zijn getooid met veren in hun hoofddoeken en kralenkettingen om hun nek.
Op een andere foto is rebellenleider Egianus Kogoya te zien met zijn dreadlocks. Hij steekt zijn vuist op terwijl hij trots onder de vleugel zit van het in beslag genomen eenmotorige vliegtuigje dat normaal gesproken medicijnen en voedsel naar afgelegen gebieden brengt. De foto’s verschenen op sociale media om de lokale bevolking te informeren en druk te zetten op de Indonesische regering.
De veiligheidsgroepen zitten met een dilemma
Het Indonesische leger zegt de rebellengroep in West-Papoea, die de piloot sinds 7 februari heeft ontvoerd, te hebben omsingeld. De veiligheidstroepen zitten met een dilemma: hard ingrijpen of wachten op een diplomatieke oplossing. Het lijkt erop dat voorlopig gekozen is voor het laatste.
Het TNPB streeft naar afscheiding van Indonesië. Het wil Philip Mehrtens pas vrijlaten als de regering in Jakarta de regio autonomie geeft en haar troepen terugtrekt.
De president van Indonesië, Joko Widodo, kondigde eind vorig jaar aan de militaire aanwezigheid in de opstandige regio af te schalen na een reeks van gewelddadige incidenten door het leger tegen de Papoea’s. Het gaat daarbij om willekeurige standrechtelijke executies – waaronder die van kinderen – martelingen, verdwijningen, onmenselijke behandeling van de lokale bevolking en gedwongen verhuizing van tenminste vijfduizend inheemse inwoners.
Het optreden van het leger werkte averechts
In de jaren daarvoor waren steeds meer slecht getrainde militairen naar West-Papoea gestuurd om het streven naar onafhankelijkheid hard de kop in te drukken. Daarbij werd schending van mensenrechten niet geschuwd. Het optreden van leger en politie werkte averechts en wakkerde de steun voor de rebellen juist aan onder de lokale bevolking.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het oostelijk deel van Papoea zelfstandig, maar West-Papoea kwam in 1969 bij Indonesië, dat een enquête had gehouden onder auspiciën van de Verenigde Naties. Daarbij werd aan slechts 1025 voorgeselecteerde mensen op West-Papoea gevraagd of ze aansluiting bij Indonesië wilden of niet. De uitslag was voorspelbaar en unaniem: aansluiting bij Indonesië.
Sindsdien broeit het. Verschillende onafhankelijkheidsbewegingen met gewapende takken bonden de strijd aan met het centrale gezag in Jakarta en ook onderling waren er schermutselingen. In 2018 kwam daar verandering in. De rebellengroepen gingen samenwerken onder de vlag van de TNPB, die ook een ‘oorlogsverklaring’ deed uitgaan naar Indonesië. Sindsdien is het conflict geëscaleerd en het aantal aanvallen fors opgevoerd.
Hart en ziel van de Papoea's winnen
Ook deze harde aanpak door het Indonesische leger van opstandelingen en hun sympathisanten werkte weer contraproductief. President Widodo besloot drie maanden geleden tot een softe benadering om hart en ziel van de Papoea’s te winnen. Hij benoemde een nieuwe legerleider voor het gebied, die de toestand in West-Papoea zou evalueren en met een nieuwe strategie zou komen.
De legerleiding zegt nu te willen voorkomen dat bij een bevrijdingsactie de gijzelaar omkomt en ook burgers in het gebied slachtoffer worden van zo’n operatie. Inmiddels zijn lokale leiders, onder wie priesters en bestuurders, ingeschakeld om te onderhandelen over de vrijlating van de piloot. Het geeft de rebellen de tijd voor een media-offensief om de Papoea’s voor hun strijd te winnen en dat was weer niet de bedoeling van het leger.
Lees ook:
Alsof we halve beesten zijn’ - hoe West-Papua steeds verder wegdrijft van Indonesië
Nederland plantte ooit, een beetje per ongeluk, de zaadjes van nationalisme in West-Papoea, Indonesische repressie deed de rest. Maar de kansen op onafhankelijkheid lijken klein.
