Hoe radicaal-rechtse Braziliaanse pastors hun volgers opstoken tegen president Lula

Radicaal-rechtse pastors in Brazilië houden hun gelovigen voor dat er een einde moet komen aan de linkse regering. Andere evangelische pastors maken zich zorgen over zulke haatzaaiing, maar laten de politiek liever buiten de preekstoel.

Een deel van het volk is al gedomineerd, maar we moeten het andere deel ook domineren.” Pastor Ezenete Rodrigues vertelt tijdens een kerkdienst in februari hoe het Braziliaanse volk gered kan worden uit de handen van de satan, lees: de linkse president Luiz Inácio Lula da Silva. Ze heeft visioenen, die ze met haar volgelingen wil delen.

Ook pastor Sandro Rocha deelt zijn visioenen over de politiek via sociale media. Dat God hem vertelt hoe het volk in een sleutel zal veranderen en dat de extreemrechtse oud-president Jair Bolsonaro met deze sleutel een ‘zware deur zal openen die heel lang gesloten bleef’. Hij ziet tanks en soldaten. En een militaire interventie, die Brazilië zal teruggeven aan Bolsonaro.

Belangrijke missie

Rocha heeft 513.000 volgers op YouTube. Hij en andere radicaal-rechtse, evangelische pastors houden hun honderdduizenden volgers op sociale media in de ban van een belangrijke missie. Ze willen Bolsonaro, die eind vorig jaar bij de verkiezingen van Lula verloor, in ere herstellen. Zo hopen ze het geloof weer een centrale plaats te geven in de politiek.

Behalve tegen de regering-Lula nemen ze het ook op tegen het Hooggerechtshof. Dat treedt voortvarend op tegen opruiing tegen de staat, immers bij wet verboden. En tegen nepnieuws, inclusief berichten die de pastors verspreiden.

Inmiddels zijn de pastors voorzichtiger geworden in hun uitingen, nadat YouTube video’s verwijderde die opriepen om in actie te komen tegen de regering. Maar het is overduidelijk waar hun voorkeur naar uitgaat: ze spreken met een Braziliaanse vlag en beelden van Bolsonaro op de achtergrond.

De Braziliaanse vlag is het symbool geworden voor de volgelingen van Bolsonaro. Bolsonaro’s volgelingen legden zich niet neer bij de uitslag van de verkiezingen en sloegen kampementen op bij belangrijke legereenheden in het land. Op 8 januari bestormde een meute van enkele duizenden Bolsonaro-aanhangers het Hooggerechtshof, het Congres en het presidentiële paleis in Brasília.

Knielen met een vlag om je heen

Al voor de bestorming was gebleken dat een belangrijk deel van deze mensen religieus was geïnspireerd. Er circuleerden talloze videobeelden van volgelingen van Bolsonaro, op hun knieën biddend en met de Braziliaanse vlag om hun heen gedrapeerd. Dat gebeurde bijvoorbeeld vorig jaar november, toen zij het ‘nieuws’ ontvingen dat de gekozen presidentskandidaat Lula was overleden.

Pastor Paulo Brito van de Maranathakerk in Rio de Janeiro, die een evangelische gemeenschap van zo’n tienduizend gelovigen leidt, ziet het met lede ogen aan. “Ik vind dat je een ander, ook al is die links en denkt die anders over politiek dan jij, niet moet wegzetten als het kwaad. De neo-pinkstergemeenten doen dat wel, en juist dat deel van de evangelische kerk heeft het meeste geld en komt het meest in de media. Sommigen hebben zelfs hun eigen televisiestation.”

Niet alle kerken denken zoals deze mensen, zegt Brito. “Denk aan de presbyterianen, de doopsgezinden. Maar dat zijn kerken met enkele duizenden aanhangers. De neo-pinkstergemeenten hebben er miljoenen. Zij zijn een olifant, wij een muis.”

Zo'n 90 procent van de Maranathakerk stemt rechts-conservatief, schat Brito, en zo’n 10 procent stemt Lula. “Er zijn mensen die ons onder druk zetten om politiek stelling te nemen, maar dat is onze taak niet. De preekstoel is de plek van het woord van Christus.”

Families praten niet meer met elkaar

De pastor zegt bezorgd te zijn over de verdeeldheid die er in de maatschappij bestaat tussen aanhangers van Bolsonaro en Lula. “Brazilië is nog nooit zo gepolariseerd geweest. Er zijn families binnen onze kerk die niet meer met elkaar praten. Wat kunnen we doen? Alleen maar wachten totdat het over gaat. Het evangelie zegt: Heb je vijand lief.”

Aan beide kanten heb je goede mensen, vindt Brito. “Niet iedereen van rechts is eerlijk, en niet iedereen op links hangt het communisme aan, dat predikt dat religie opium voor het volk is.”

Hij laat er geen misverstand over bestaan waar zijn eigen voorkeur ligt: Bolsonaro. “Links accepteert homoseksuelen en laat toe dat mensen van geslacht veranderen. Dat is een zonde voor mensen die de Bijbel willen volgen. Die volgen dus een andere weg. Ik weet dat dat voor veel pastoors van de katholieke kerk ook zo is. Bolsonaro staat voor de traditionele familie. Jammer is wel dat hij een onevenwichtig persoon is. Hij maakte grote fouten, bijvoorbeeld zijn onverschilligheid tijdens de coronapandemie. Dat kon hij als staatsman niet maken.”

Brito is het aan de andere kant niet eens met zijn radicale collega’s, die in navolging van Bolsonaro links esquerdopatas noemen: ‘pathologisch links’. “Links heeft ook goede ideeën en handelt met zijn steun aan de armen in de geest van Jezus.”

Naastenliefde

Pastor Paulo César Silva van de kerkgemeenschap het Ministerie van het Goede Zaad in de arme wijk Bangú gaat nog verder. “Echte naastenliefde geef je ook aan mensen die anders zijn dan jij. Wie is je naaste? Degene die het goede doet.”

Hij vertelt over twee buurvrouwen van de kerk, die niet het evangelische geloof aanhangen en graag een biertje drinken op de stoep voor hun huis. Het is ook niet duidelijk wie precies hun echtgenoten zijn. Niet zoals het hoort, volgens veel aanhangers van de pinkstergemeenten in Brazilië. Maar de pastor zit er niet mee. “Ze steken altijd een hand uit als we hulp nodig hebben bij het organiseren van evenementen voor de buurt. Daar gaat het om.”

Hij en zijn collega’s weren ook de politiek uit de kerkdienst. Ze hebben net een nieuw gebouw betrokken, dat ze met hangen en wurgen proberen in te richten. “Maar we willen geen steun van politici. We zijn arm, maar vrij. Iedereen die het woord van God wil ontvangen is hier welkom.”

Lees ook:

Hoe de evangelicals de Braziliaanse president Bolsaro in het zadel hielpen

Politici in Latijns-Amerika hebben veel te winnen bij de steun van evangelische christenen. In Brazilië hielpen zij de rechtse president Bolsonaro in het zadel.