Helaas voor Jeroen Dijsselbloem bleek de steun die hij kreeg niet opgewassen tegen de stoomwals van de Fransen. De topfunctie bij het Internationaal Monetair Fonds gaat naar de Bulgaarse Kristalina Georgieva en zo slaan de Fransen opnieuw hun slag.
De meeste ministers zijn met vakantie. Een enkeling zit zelfs hoog in de bergen, zonder bereik. Frankrijk trekt opnieuw aan het langste eind. In de wereld van de internationale diplomatie kunnen dingen soms raar lopen, maar wat vrijdag gebeurde rond de Europese voordracht van de Bulgaarse Kristalina Georgieva als nieuwe IMF-baas (ten koste van Jeroen Dijsselbloem) valt in de categorie ‘heel raar’.
Dijsselbloem is de voorbije week dichtbij de (voor hem) internationale droombaan geweest, en de landen die hem hebben gesteund (vooral Duitsland) hadden in principe langer kunnen volharden in hun beargumenteerde verzet tegen Georgieva’s kandidatuur.
Maar niets blijkt opgewassen tegen de diplomatieke en publicitaire stoomwals van de Fransen. Die willen, coûte que coûte, Georgieva. En ze krijgen haar, met inzet van alle middelen.
Om te beginnen is de procedure al ongebruikelijk. Het gezaghebbende Internationaal Monetair Fonds in Washington heeft altijd een Europese directeur - gevolg van 75 jaar oud handjeklap met de Amerikanen, die steevast de baas van de Wereldbank leveren. Maar Europa is dit keer verdeeld over de persoon die Christine Lagarde zou moeten opvolgen. Oud-PvdA-minister Dijsselbloem, die van 2013 tot 2018 naam maakte als voorzitter van de eurogroep, is een van de vijf topkandidaten.
Parijs kan die rol opeisen
Om die verdeeldheid niet de hele zomer te laten voortduren - waardoor niet-Europese gegadigden hun kans schoon zouden kunnen zien - trekt de Franse minister Bruno Le Maire van financiën de selectieprocedure naar zich toe. Hij roept zijn 27 collega-ministers vrijdag, midden in de vakantieperiode, bijeen voor een conference call per telefoon.
Frankrijk kan die rol opeisen omdat het dit jaar voorzitter is van de G7, de groep van rijkste industrielanden in de wereld. Je zou ook kunnen denken dat huidig EU-voorzitter Finland zijn vinger had kunnen opsteken, maar Le Maire heeft alles al geregeld.
Het wordt een lange vrijdag. Om acht uur ‘s ochtends spreken de ministers elkaar voor het eerst, ruim twaalf uur later voor het laatst. De meeste zijn met vakantie. De een ligt met telefoon plus oplader binnen handbereik aan de rand van een zwembad, een ander zit hoog in de bergen en heeft soms geen bereik, wat het tussentijdse lobbyen lastig maakt.
De Nederlandse CDA-minister Hoekstra lobbyt vanaf zijn vakantieadres driftig voor Dijsselbloem. Die is zelf de voorgaande dagen op promotietour in Spanje en Griekenland geweest, precies de landen waar hij tijdens zijn eurogroepjaren zo weinig vrienden had gemaakt.
Frankrijk lekt cijfers zonder gêne
Na het afvallen van drie kandidaten (de Portugees Centeno, de Spaanse Calviño en de Fin Rehn) komt het aan op een tweestrijd tussen de Nederlander en de Bulgaarse. Kort door de bocht is dat een wedstrijd tussen Duitsland en Frankrijk. Doorslaggevend is het stemgedrag van onder meer Spanje en Portugal: geen Dijsselbloem-fans, maar wel met een (sociaal-democratische) partijgenoot als premier. Dat het Verenigd Koninkrijk zich uit onvrede met de procedure onthoudt van stemming, blijkt uiteindelijk minstens zo fataal te zijn voor Dijsselbloem.
Vrijdag rond 18.00 uur stemmen de ministers, per e-mail. Hoewel geen van beide finalisten voldoet aan het door Parijs gehanteerde ‘criterium’ voor de stemming (steun van minstens zestien landen, met 65 procent van de EU-bevolking) is de uitslag wel een duidelijke 2-1 voor Georgieva. Frankrijk laat de cijfers waaruit dat blijkt zonder gêne lekken naar de pers.
Een machteloze buitenwereld wacht urenlang op witte rook uit deze ondoorgrondelijke ‘cloud’. Druk telefoonverkeer volgt. Duitsland, Nederland en Zweden leggen zich niet zomaar neer bij officieel klaroengeschal voor de Bulgaarse. Frankrijk bazuint de boodschap rond dat het koppige Nederland zich weigert neer te leggen bij zijn nederlaag.
Topeconome Georgieva is een kei
Het verzet van Duitsland draait niet eens zozeer om de kandidaten - eigenlijk zijn alle landen het erover eens dat topeconome Georgieva een kei is - maar om de leeftijdskwestie. De Bulgaarse wordt volgende week dinsdag 66 jaar, en de IMF-regels bepalen dat de directeur bij aantreden jonger dan 65 moet zijn. Dus moet een ruime meerderheid van de 189 IMF-lidstaten (de meeste buiten Europa) akkoord gaan met het oprekken van die leeftijdsgrens.
Volgens Frankrijk zal dat geen probleem zijn, maar Berlijn stelt zich principieel op en waarschuwt voor de gevolgen van zo’n (permanente) wijziging: het IMF loopt zo in de toekomst het risico een parkeerplaats voor oude mannen te worden.
Tijdens een laatste belrondje in kleine kring (Dijsselbloem, de Nederlandse delegatie en de Duitse minister Scholz) trekt Dijsselbloem de conclusie dat de strijd met de Fransen niet te winnen is en dat hij de eer aan zichzelf moet houden. ‘Ik feliciteer Kristalina Georgieva’, tweet hij om 21:19 uur.
Zo slaan de Fransen opnieuw een slag, nadat hun president Macron al de grote winnaar was van de marathontop over de EU-topbenoemingen, begin vorige maand. Met Ursula von der Leyen (Europese Commissie), Charles Michel (Europese Raad) en vooral Christine Lagarde (Europese Centrale Bank) kreeg Parijs toen precies de gewenste personen op de juiste plek.
In Nederlandse media is de afgelopen dagen hier en daar de conclusie getrokken dat de Nederlandse diplomatie weer eens heeft gefaald, na de mislukte poging om Frans Timmermans de post van commissievoorzitter te bezorgen. De vraag is of de Nederlandse lobby, waarbij premier Rutte nauw was betrokken, het beter had kunnen doen. Wellicht heeft Berlijn meer reden om zich achter de oren te krabben. Op diplomatiek niveau wordt de intern verdeelde Duitse regering al een tijdje met speels gemak overklast door gewiekste politici als Macron en Le Maire.
Lilianne Ploumen wil niet treuren
Voor een partij met negen zetels in de Tweede Kamer, kwam de PvdA de afgelopen maanden buitengewoon veel in aanmerking voor internationale topfuncties. Een erfenis van haar verleden als regeringspartij. Maar de sociaaldemocraten visten tweemaal net achter het net. Eerst werd Frans Timmermans geen voorzitter van de Europese Commissie, en afgelopen weekend werd Jeroen Dijsselbloem niet de topman van het IMF.
Vicefractievoorzitter Lilianne Ploumen wil desondanks niet treuren. “Ik ben heel erg trots op Jeroen dat hij één van de twee overgebleven kandidaten was. Dat geldt ook voor Timmermans. Alle twee zijn vanwege hun kwaliteiten zo ver gekomen. En dankzij hun inhoudelijke agenda.”
De PvdA heeft vooral voor Timmermans gelobbyd. Eerst bij de Europese sociaaldemocratische partijfamilie om hem de spitskandidaat te maken, daarna bij het kabinet en sociaaldemocratische regeringsleiders om gewicht achter zijn voordracht als voorzitter van de commissie te zetten. Voor het IMF zijn partijpolitieke contacten en lijntjes minder van belang. De PvdA was vooral afhankelijk van het lobbywerk van premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra van financiën.
Toch lukte het het kabinet twee keer niet om effectief te lobbyen. Ploumen zegt dat ze het Rutte en Hoekstra van financiën niet kwalijk neemt. “Voor het IMF komen heel veel mensen met potentieel in aanmerking. Timmermans én Dijsselbloem zijn op hun merites zo ver gekomen.”
Lees ook:
Eerst Timmermans, nu Dijsselbloem: topfunctie gaat op het nippertje aan hun neus voorbij
Voor Frans Timmermans was 2 juli de fatale dag, voor Jeroen Dijsselbloem 2 augustus. Op die zomerdagen zagen de twee PvdA-coryfeeën hun droombaan op het laatste nippertje aan zich voorbij gaan.
