Historicus Niek Pas: ‘Marcron speelt hoog spel met het doordrukken van zijn pensioenwet’

Auto’s die in vlammen op gaan, schermutselingen door het hele land en honderden arrestaties: de woede in Frankrijk is enorm, nadat president Emmanuel Macron donderdag het parlement buitenspel zette om zijn vurig gewenste pensioenhervorming erdoorheen te drukken. “Nu hebben we het hier over Frankrijk, daar rommelt het wel vaker. Ik zou me eerder zorgen maken als het nu níet onrustig zou zijn”, zegt historicus Niek Pas, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Maar de Frankrijk-kenner erkent dat het land ongetwijfeld een heet weekend tegemoet gaat.

“Vooropgesteld: wat Macrons regering deed mag gewoon. Het wetsartikel 49.3 is een constitutioneel middel, en wordt nu voor de honderdste keer in de geschiedenis van de Vijfde Republiek gebruikt. Het geeft de uitvoerende macht de mogelijkheid een wetsvoorstel per decreet uit te vaardigen, zonder dat het in de Assemblée nationale in stemming hoeft te worden gebracht. Het is misschien niet fraai, maar het mag.”

“Alleen dat het met zo’n omvangrijke, ingrijpende hervorming gebeurt is wél heel bijzonder. Want vanaf het begin is er enorm veel verzet tegen de plannen. Van links tot rechts in het parlement; van experts die er gehakt van hebben gemaakt; van alle vakbonden die hiertegen één front hebben gevormd. Alleen dat al is tamelijk uniek.”

Is Macrons wil nu gewoon wet, of kan er nog wat aan gedaan worden?

“De pensioenwet kan nog worden tegengehouden. Daarvoor zijn er twee opties, eigenlijk drie. Een daarvan is vrijdag direct in gang gezet door de oppositie, met het indienen van moties van censuur [vergelijkbaar met een motie van wantrouwen in Nederland,red.], om zo de regering weg te stemmen. Let wel, de regering, niet president Macron. Die moties moesten binnen 24 uur worden ingediend – vrijdagmiddag dus, maar er zal pas na het weekend over worden gedebatteerd en gestemd. Als de regering wordt weggestuurd, gaat deze wet niet door.

“De vraag is of deze moties het gaan halen. Dan moeten niet alleen radicaal links en radicaal rechts samen optrekken, ook zijn er dan veel stemmen nodig van het centrumrechtse Les Républicains (LR), die al gezegd hebben de regering te zullen blijven steunen.

“De tweede mogelijkheid is omslachtiger: de wet kan worden afgeschoten per referendum, dat de oppositie dan nu heel snel zou moeten organiseren en is omgeven van mitsen en maren. Oók zou het nog kunnen dat de Constitutionele Raad de regering terugfluit.”

Macron verdedigde zich constant door te zeggen dat dit nu eenmaal democratie is, en dat hij de wet netjes in stemming zou brengen. Niet dus.

“Sinds deze ambtstermijn heeft hij geen parlementaire meerderheid. Op links zou hij zeker geen medestanders vinden, dus dan kom je uit bij LR. Daarmee heeft Macron vanaf het begin geprobeerd afspraken te maken, maar in die partij zit een kleine groep parlementariërs die het niet zo nauw neemt met fractiediscipline. De regering had er op het laatste moment blijkbaar toch te weinig vertrouwen in dat de wet erdoor zou komen.

Maar zal diezelfde groep nu niet die motie van wantrouwen steunen?

“Dat zou een flinke stap verder zijn, het is niet in het voordeel van LR om het tot nieuwe verkiezingen te laten komen. Bovendien zou dan bijna de halve partij tegen de regering moeten stemmen. Partijleider Éric Ciotti zei al de chaos niet nóg groter te willen maken.”

Waarom is deze wet zó belangrijk voor Macron?

“Het was zijn belangrijkste belofte toen hij in 2017 aantrad: Frankrijk hervormen, Frankrijk laten aanhaken bij de rest van de wereld. Het huidig stelsel is in zijn analyse onhoudbaar. Het gaat niet alleen om de verhoging van de pensioenleeftijd, het gaat om het hele sociale stelsel. Macron wil hiermee laten zien dat hij de grote hervormer is, en daarmee hebben deze plannen ook een enorme symboolwaarde gekregen.”

Lees ook:

Macron wil Fransen langer laten doorwerken

De Franse president Macron doet opnieuw een poging het pensioenstelsel te herzien. Hoe zien de plannen eruit?