ReportageVerkiezingen Spanje
Het Spaanse platteland vecht terug tegen de leegloop
In de Spaanse provincie Teruel probeert een nieuwe politieke partij leegloop van het platteland op de agenda te zetten.
De dochters van Miguel Reinado nemen zijn dorpswinkel in Vinaceite niet over. Het is nu al geen vetpot, maar toekomst heeft de zaak in het vergrijsde gehucht, dat elke schaarse geboorte uitbundig viert, zeker niet. Daarom, zegt hij, zetten zijn oogappels van 16, 21 en 26 jaar stappen om elders de kost te kunnen verdienen.
Het past in de ‘rurale exodus’, die zich al sinds jaar en dag in de vergeten provincie Teruel voltrekt. De jeugd trekt, bij gebrek aan werk en voorzieningen, naar Spaanse grote steden of naar het buitenland.
Het gevoel ontworteld te zijn geraakt na een dergelijk vertrek doet ongelooflijk veel pijn, vertelt de 29-jarige Alba Polo, die woensdagavond met gebroken stem haar verhaal doet in het theater van provinciestadje Alcañiz. Zij ondervond het aan den lijve, en sloot zich vanwege haar ervaringen aan bij Teruel Existe (Teruel Bestaat). Deze nieuwe sociale beweging probeert kiezers als de familie Reinado over te halen om zondag bij de landelijke verkiezingen op haar te stemmen.
Lijsttrekker en architect Tomás Guitarte heeft vriend en vijand verrast door mee te doen aan de landelijke verkiezingen. De plattelandsbelangengroep bestaat sinds de eeuwwisseling. Omdat actievoeren alleen niet genoeg opleverde, is een greep naar de politieke macht noodzakelijk, vertelt Guitarte op het balkon van het theater.
Sluiting thermische centrale
Grootste pijnpunt voor de nieuwbakken politici is de sluiting van een thermische centrale in de provincie, waar honderden banen mee gemoeid zijn. Omdat er in Madrid de laatste jaren maar zelden een stabiele regering zit, wordt een sociaal plan steeds niet goedgekeurd, maar de sluitingsdatum van de centrale komt dichterbij. “Er speelt meer in Spanje dan Catalonië”, zegt Guitarte verontwaardigd. “Terwijl het politici maar niet lukt de macht te verdelen, moeten er ook oplossingen komen voor heel concrete problemen.”
Volgens Guitarte zijn gevestigde politici ongerust over Teruel Existe, omdat de partij morgen volgens peilingen een of meer zetels kan binnenhalen in het nationale parlement. Lukt dat, dan wil de beweging zoveel mogelijk druk uitoefenen om de provincie te ontsluiten via trein en snelweg. Nu is Teruel noch per spoor, noch over asfalt direct met Madrid verbonden. Als de infrastructuur er ligt komen de investeringen vanzelf, is de gedachte.
Een stel romantische nostalgici, vindt de sociaal-democratische burgemeester van Alcañiz, Ignacio Urquizu. Teruel Existe doet volgens hem alsof het begin vorige eeuw veel beter was toen de provincie nog het dubbele aantal van de huidige 135.000 inwoners had. “Mijn opa en oma waren analfabeet. En zagen op hun veertigste voor het eerst het strand. Misschien waren er meer mensen, maar de levensomstandigheden waren ronduit slecht”, zegt hij.
Elke provincie een partij
Urquizu wil onder meer de groene energie-industrie en thuiswerken inzetten als middel om kansen te creëren. Toch zit het succes van de concurrent hem niet lekker. Vanavond is er daarom in allerijl gelijktijdig een verkiezingsbijeenkomst van de sociaal-democraten georganiseerd. “Als wij een zetel verliezen aan Teruel Existe zou dat een verlies zijn”, zegt Urquizu. “Straks richt iedere Spaanse provincie nog zijn eigen partij op.”
De vraag dringt zich op of het politiek versnipperde Spanje dat maar geen regering kan vormen, geholpen is met nóg een nieuwe partij. Maar Guitarte bezweert geen spaken in wielen te willen steken. “Wij willen de politici in Madrid er vooral aan herinneren dat zij beloftes moeten nakomen”, zegt de lijsttrekker. “En nee, wij willen niet onafhankelijk worden, wij willen juist in nog grotere mate worden opgenomen in Spanje.”
Want hoewel de Spaanse bevolking sinds 1975 met 36 procent is toegenomen tot bijna 47 miljoen inwoners, zijn er verspreid over het land gebieden te vinden die met Lapland concurreren wat betreft bevolkingsdichtheid. Kleine stipjes op de landkaart met schooltjes met minder dan tien leerlingen, waar de burgemeester het dorpscafé subsidieert, zodat het nog niet de deuren hoeft te sluiten.
Dit ‘leeggelopen Spanje’ roert zich steeds meer. Eerder dit jaar trokken boeren, arbeiders en kleine ondernemers – sommigen met tractor – naar Madrid om te demonstreren. De familie Reinado was er ook bij. “De gevestigde politiek heeft ons jaren in de steek gelaten”, vertelt dochter Elisa. “Mijn opa stemt al jaren rechts. Ik heb hem verteld dat we Teruel Existe een kans moeten geven. Zij zijn echte mensen uit de provincie.”
Parlementszetel kost soms minder stemmen
Teruel Existe heeft iets meer dan 15.000 stemmen nodig om een van drie parlementszetels van de provincie binnen te halen. Door het districtenstelsel bij Spaanse verkiezingen zijn er in gebieden met relatief weinig kiesgerechtigden minder stemmen nodig voor een parlementszetel. Dat geldt dus voor Teruel, en juist niet voor bijvoorbeeld dichtbevolkt Madrid.
Bij de vorige verkiezingen werd in de dunbevolkte gebieden de daar traditioneel sterke conservatieve Volkspartij afgestraft. De sociaal-democratische PSOE van Pedro Sánchez doet het daar morgen naar verwachting wel goed. Ook het extreem-rechtse Vox richt zich op kleine provincies, waar kostbare landelijke zetels te winnen zijn.
Lees ook:
In Madrid wordt gerekend op een coalitie die eerder een moetje dan een stabiel huwelijk is
Spanje worstelt met de Catalaanse kwestie en hoge werkloosheid. Veel kiezers zien de ruziënde politieke partijen als een van de grootste problemen. Na de verkiezingen van zondag wordt een lastige coalitiepuzzel verwacht.
Ploegen of niet ploegen - dat is de vraag, in Murcia
Het druist in tegen de gewoonte van veel boeren: minder ploegen. Toch denkt de Nederlandse organisatie Commonland er de leegloop van het Zuid-Spaanse platteland mee te kunnen stoppen.
