Het politiekorps van Minneapolis ontmantelen na BLM-protesten, dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan

Je moet het ijzer smeden als het heet is, dachten ze deze zomer in Minneapolis. En dus nam de gemeenteraad van de Amerikaanse stad in juni unaniem een voorstel aan om het politiekorps van de stad in zijn geheel te ontmantelen.

Inmiddels is het winter, en winters in Minneapolis zijn legendarisch guur. Het ijzer is in ieder geval zodanig afgekoeld dat diezelfde gemeenteraad deze maand unaniem akkoord ging met de begroting om het politiekorps ook in 2021 door te laten draaien.

Goed, helemaal bij het oude blijft het ook weer niet. Er wordt 8 miljoen dollar van de voorgestelde begroting van 179 miljoen overgeheveld naar een departement dat allerlei preventieprogramma’s op moet gaan zetten. Maar de plannen om het politieapparaat af te schaffen, en er iets radicaal nieuws voor in de plaats te bedenken, die zijn voorlopig in de ijskast gezet.

Doordrenkt van racisme

Terwijl Minneapolis toch lange tijd voorop liep bij de roep om radicale politiehervormingen. De stad haalde eind mei het wereldnieuws, toen een politieagent de zwarte arrestant George Floyd doodde, door minutenlang op zijn keel te blijven zitten, ook nadat de man aangaf dat hij geen lucht meer kreeg. In de dagen daarna explodeerde de stad. De dood van George Floyd leek te bevestigen waar al jaren over geklaagd werd: dat het politiekorps doordrenkt was van racisme, en dat het optreden van agenten voor veel zwarte bewoners van Minneapolis eerder bijdroeg aan een gevoel van onveiligheid dan van veiligheid.

De protesten, onder de leus Black Lives Matter, sloegen over naar andere Amerikaanse steden, en uiteindelijk naar de hele wereld. In de VS werd ‘Defund the police’ een strijdkreet van veel demonstranten: om de politie terug in het hok te krijgen, moesten de budgetten worden gekort.

In Minneapolis zelf ging de discussie nog verder. Al jarenlang hadden lokale actiegroepen, gefrustreerd door mislukte pogingen om het korps te hervormen, daar gestudeerd op voorstellen om de politie helemaal te af te schaffen, en te vervangen door een nieuw systeem van openbare veiligheid. De politie, zo luidde de analyse, is de afgelopen decennia zwaar gemilitariseerd geraakt, zowel wat betreft hun wapens als hun houding, en dus moet je je afvragen of de politie wel de juiste organisatie is om bijvoorbeeld verkeerscontroles uit te voeren of uit te rukken als er een verward persoon rondloopt.

Politiekorps ontmantelen

In de begindagen van Black Lives Matter werden zulke ideeën snel salonfähig. Op 6 juni schreef gemeenteraadslid Steve Fletcher een opiniestuk in Time: “Wat ik van mijn kiezers hoor is dat ze willen dat we voor veiligheid zorgen, en ze hebben hun hele leven geleerd om ‘veiligheid’ en ‘politie’ als synoniem te zien, maar concluderen nu dat dat niet het geval hoeft te zijn.” Later die maand besloten hij en zijn collega’s unaniem om het politiekorps te ontmantelen.

De burgemeester was toen al tegen, die zag allerlei praktische bezwaren. De charter commission, een commissie die de ‘grondwet’ van de stad bewaakt, was het met hem eens, en wist te voorkomen dat het voorstel bij de verkiezingen van november aan de kiezers zou worden voorgelegd.

Maar het waren niet alleen zulke bestuurlijke machinaties die het voorstel uiteindelijk torpedeerden. Want de aanhoudende Black Lives Matter-protesten zorgden voor zoveel extra werkdruk bij de politie, dat veel agenten met een burnout uit de running gingen, of kozen voor een vervroegd pensioen. Het aantal agenten, aan het begin van het jaar vastgesteld op 888, zakte tot bijna 750.

Intussen steeg de gewapende misdaad in Minneapolis. De deskundigen zijn er nog niet over uit of dat een direct gevolg was van de verlaagde politiebezetting, of een manifestatie van een landelijke trend in de VS. Overal in het land stijgt de misdaad, en het lijkt erop dat de economische crisis als gevolg van de pandemie daar iets mee te maken heeft. Maar feit is dat met de misdaad ook de druk op het stadsbestuur steeg om de orde te handhaven.

Korps weer op streefsterkte

En dus moest dezelfde gemeenteraad die deze zomer nog de politie had afgeschaft schoorvoetend akkoord gaan met een begroting waarin de burgemeester ruimte had gemaakt voor het aannemen van nieuwe politie-agenten, om het korps weer op de streefsterkte te brengen. Een lichte bezuiniging was het wel, maar in dit economisch lastige jaar moet Minneapolis nu eenmaal op van alles en nog wat bezuinigen. Daarmee blijft het in de pas met veel andere Amerikaanse steden, die dit jaar op hun politiebudgetten kortten, en waarbij het vaak in het midden blijft of dat het gevolg is van een overtuigde politieke keuze, of van financiële noodzaak.

Dat de gemeenteraad toch nog 8 miljoen overhevelde van traditioneel politiewerk naar allerlei innovatieve preventie-initiatieven, proberen de activisten van de stad dan maar als een goed begin te zien. Dat is gebeurd “vanwege de constante druk die wij hebben uitgeoefend de afgelopen maanden”, citeert Rolling Stone Oluchi Omeoga van Black Visions Collective, een van de groepen die radicale politiehervormingen voorstaan. Hij is al met al tevreden. “Is dit zo’n grote overwinning als we hadden gewild? Nee, maar zo groot zal het ook nooit worden.”

Lees ook:

In de VS gaat het nu over hervormen, budget weghalen, of zelfs het afschaffen van de politie

Minneapolis heeft een radicaal voornemen: de politie ontbinden. Welke concrete voorstellen gaan er schuil achter de aanzwellende oproep om de Amerikaanse politie terug te schalen, of zelfs af te schaffen?

Lees onze beste verhalen over de #BlackLivesMatter-protesten op trouw.nl/blacklivesmatter.