Het hele Europese continent is samen tegen Poetin (en tegen hoge gasprijzen)

Premier Mark Rutte weet het zeker: Poetin heeft een slechte dag gehad, donderdag. Alle leiders van het Europese continent waren in Praag bij elkaar, behalve die van Rusland en Wit-Rusland. “Poetin zal dit niet leuk vinden”, zei Rutte tevreden.

Op de groepsfoto met alle staatshoofden stonden de voormalige vrienden van Poetin, de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev, vooraan in het midden. Opgenomen in de Europese groep.

Dat was precies het signaal dat de leiders willen afgeven. Ze zijn het soms flink oneens – de één koestert waarden die de ander aan zijn laars lapt – maar samen hebben ze in Moskou een nog grotere vijand.

Hoe daarop te reageren, was één onderwerp van de besprekingen, ook als de Russische agressie nog verder toeneemt. Maar tegelijk hadden ze het vooral over de crises die de Russische agressie in Europa teweeg heeft gebracht: die van energieprijzen en inflatie, allebei veel te hoog.

Rutte nam de gelegenheid te baat om te overleggen met zijn Britse collega Liz Truss, de Noor Jonas Gahr Støre en ook president Aliyev. Al die landen spelen na de inval in Oekraïne een belangrijke rol in de energievoorziening van Europa, zeker sinds Nederland geen Russisch gas meer importeert.

Vrijdag, als de staatshoofden van de niet-EU-landen weer naar hun eigen hoofdsteden zijn vertrokken, praten de 27 EU-landen er onderling nog verder over.

Verhitte discussie over gas

Het zal een verhitte discussie zijn, want de 27 lidstaten zijn het flink oneens over de juiste aanpak. Er zijn vijftien landen die zich sterk maken voor een Europees prijsplafond voor alle gas. In die optie zou de EU een maximum stellen aan de prijs die ze wil betalen – net iets meer dan bijvoorbeeld landen in Azië.

Een maximum zou in hun ogen een eind maken aan de situatie waarin de gasprijs voor EU-landen veel hoger ligt dan voor landen buiten Europa. Maar het is lang niet zeker of het inderdaad zo werkt. Andere lidstaten, waaronder Duitsland en Nederland, vrezen dat Europa zo met vuur speelt – het zou ook zomaar zonder gas kunnen komen te zitten.

Een tweede discussie gaat over de steun die sommige landen aan hun burgers geven om hun tegemoet te komen voor de hoge energieprijzen. Daarover is flinke ruzie ontstaan.

De woede, onder meer van Italië en Frankrijk, richt zich op Duitsland, omdat deze grootverbruiker eerst een cruciale rol speelde bij de prijsstijging, door met veel geld gas in te kopen. Daarnaast compenseert Duitsland met een gigantisch steunpakket van 200 miljard zijn eigen burgers. Voor een dergelijke gulle maatregel hebben niet alle landen het geld.

Nieuw fonds

Minder vermogende Europese landen vragen daarom om een nieuwe Europese steunpakket-maatregel, naar het voorbeeld van het coronaherstelfonds. Maar ook dat ziet niet iedereen meteen zitten.

Het is niet meteen duidelijk waar in deze uiteenlopende standpunten de middenweg ligt. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelt voor om het inkopen van gas verder te coördineren. Dat zou voorkomen dat de Europese landen volgend jaar opnieuw de prijzen opdrijven als ze ieder voor zich hun reserves moeten aanvullen.

Ook Raadsvoorzitter Charles Michel stuurt aan op een Europese entiteit die zich richt op gasinkoop, zoals ook gebeurde met vaccins in de coronacrisis. “De energiemarkt is helaas iets ingewikkelder dan de vaccinmarkt”, zeggen diplomaten echter. Bovendien zitten ook landen die nog geen EU-lid zijn in de penarie. Alle landen spraken af dat ze willen zorgen dat de gasprijzen lager worden.

Om burgers te helpen kunnen mogelijk de nog ongebruikte coronaherstelgelden een rol spelen. In dat potje zitten nog honderden miljarden.

Maar de kans is aanzienlijk dat de 27 landen het nog even oneens blijven. Over twee weken spreken ze elkaar weer.

Lees ook:

Liz Truss en haar gehate EU zijn nu toch weer een ‘gemeenschap’, dankzij Poetin

Met Vladimir Poetin als gezamenlijke vijand, kruipt Europa weer dichter tegen andere landen aan. Vanaf vandaag zijn 44 landen een ‘gemeenschap’. Ook de Britten zijn er weer bij.