Het gezicht van de Schotse onafhankelijkheidsdrang

Nicola Sturgeon was de langstzittende premier van Schotland. Ze was een politieke kracht van formaat in het Verenigd Koninkrijk, maar moest recent veel tegenslag incasseren. Nu stapt ze op.

Nicola Sturgeon (52) is op. Daar kwam het woensdag in haar toespraak, waarin ze aankondigde op te stappen als politiek leider van Schotland, in het kort op neer. Want de baan van eerste minister mag volgens haar dan ‘de mooiste op aarde’ zijn, het is ook een loodzware. En Sturgeon vervulde de functie langer dan welke Schot ook: ruim acht jaar. Ze zei dat binnen de hedendaagse politiek een privéleven nauwelijks nog bestaat en dat dit de baan een extreme mate van ‘intensiteit’ en zelfs ‘bruutheid’ geeft. Het vergt totale inzet en een energie die niemand voor altijd kan opbrengen. Ook zij niet. Wel blijft ze aan tot er een opvolger is.

Dat Sturgeon de eerste vrouwelijke politiek leider van Schotland zou worden, lag bij haar geboorte – in 1970 in het westen van Schotland – niet in de lijn der verwachting. Ze groeide op in een gezin waar politiek geen grote rol speelde, vertelde ze in 2013 in een interview met de BBC-radio.

Thatcher was politieke inspiratiebron

De neoliberale Britse premier Margaret Thatcher fungeerde eind jaren zeventig als politieke inspiratiebron. Zij het in negatieve zin. In het BBC-interview legde Sturgeon dat uit: “Thatcher werd premier, de economie stond er niet goed voor en veel mensen om mij heen dreigden een werkloos leven tegemoet te gaan”. Het wakkerde bij haar ‘een drang tot sociale rechtvaardigheid’ aan. “En ook een sterk gevoel dat het verkeerd was dat Schotland werd geregeerd door een Tory-regering die wij niet hadden gekozen.” Schotland stemt traditioneel linkser dan het Verenigd Koninkrijk als geheel.

Ze werd lid van de Schotse Nationale Partij (SNP) en ging rechten studeren aan de Universiteit van Glasgow. Ze werkte daarna als advocaat bij een organisatie die kwetsbaren in de samenleving bijstaat. In 1999 werd ze voltijds politicus. Ze nam zitting in het Schotse parlement, dat datzelfde jaar was opgericht als onderdeel van Britse politieke decentralisatie. Ze moest aanvankelijk genoegen nemen met de oppositiebankjes. Maar vanaf 2007 – eerst onder Alex Salmond en zeven jaar later onder haar eigen leiding – was de SNP er veruit de grootste.

Rockster-achtig imago

Sturgeon was campagneleider van de SNP voor het Schotse onafhankelijkheidsreferendum in 2014. Ze wist veel meer Schotten te overtuigen om voor onafhankelijkheid te stemmen dan vooraf voor mogelijk was gehouden: 45 procent. Toch was dat niet genoeg. Salmond trad af. Sturgeon volgde hem op. Ze kreeg aanvankelijk een bijna rockster-achtig imago. Op verkiezingscampagne trok ze langs volle stadions. Ze groeide uit tot een van de populairste politici in het VK en vormde het ultieme gezicht van het ook na 2014 nog altijd groeiende Schotse onafhankelijkheidsstreven.

Maar recent stapelden de problemen zich op. Een voorstel voor een progressieve Schotse transgenderwet leidde niet alleen tot een conflict met de Britse regering, maar ook tot verdeeldheid binnen haar eigen partij. En het Britse Hooggerechtshof zette Sturgeon de voet dwars bij het organiseren van een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid. Haar plan om met de SNP dan maar de komende parlementsverkiezingen in te gaan met de eis tot onafhankelijkheid als enige programmapunt (om zo de verkiezingen de facto tot een referendum te maken), viel slecht bij een aanzienlijk deel van de partij.

Toch benadrukte Sturgeon woensdag dat de tegenslagen niet de doorslag hebben gegeven. Ze speelde al langer met de gedachte om op te stappen. “Ik ben mijn hele leven Nicola Sturgeon de politicus geweest”, legde ze uit. “Misschien wil ik nu wat tijd besteden aan Nicola Sturgeon de mens. Klinkt dat egoïstisch? Ik hoop het niet.”

Lees ook:

Rel over genderwet vergroot spanning tussen Londen en Edinburgh

Een omstreden wetsvoorstel over gender wakkert de machtsstrijd over de toekomst van Schotland aan.

In grensdorp Jedburgh wil lang niet iedereen een onafhankelijk Schotland: ‘Ik voel me meer Brits dan Schots’

In Schotland neemt de steun voor onafhankelijkheid nog altijd toe. Maar in Jedburgh, vlakbij Engeland, is de bevolking verdeeld. ‘Mijn zoon verkoopt zijn meeste schapen over de grens.’