Het dilemma in de EU: wel of geen Russische dienstplicht-vluchtelingen opnemen?

Mannen pakken hun biezen. Wie weg wil, gaat het liefst meteen. Nu kan het nog. Bijna 17.000 Russen staken afgelopen weekeinde de duizenden kilometers lange grens met Finland over, zo’n tachtig procent meer dan in een normale week eind september.

Het zijn vooral jonge mannen, die vrezen dat ze worden opgeroepen om te vechten tegen Oekraïne. Maar er is haast bij: Finland wil de grens sluiten, althans voor Russen met een toeristenvisum.

In Rusland zelf gaan sinds afgelopen weekeinde ook geruchten dat mannen binnenkort de grens niet meer over kunnen, zoals Oekraïne eerder zijn mannen verbood om te vertrekken.

Maar anders dan in de eerste maanden van 2022, toen in korte tijd miljoenen vrouwen en kinderen uit Oekraïne naar Europa kwamen, zwaaien de deuren in veruit de meeste lidstaten van de Europese Unie niet open. EU-lid Letland laat geen enkele Rus toe, Litouwen evenmin.

Litouwen grenst aan Kaliningrad, een Russische exclave aan de Baltische zee. Minister van buitenlandse zaken Gabrielius Landsbergis zei op Twitter: “Russen moeten blijven en vechten. Tegen Poetin.”

Veiligheidsrisico

Zijn collega in Letland, ook aan de Russische grens, zei dat de exodus van Russen een aanzienlijk veiligheidsrisico vormt voor de EU. Volgens hem kunnen diegenen die nu het land verlaten geen overtuigde tegenstanders van het Poetin-regime zijn, omdat ze niets deden toen Poetin in februari Oekraïne binnenviel.

“Toen vonden ze het prima dat Oekraïners stierven”, aldus Edgars Rinkevics. “Ze hebben nog zat landen buiten de EU om naartoe te gaan.”

De Belgische premier Alexander De Croo wil ook liever geen Russische vluchtelingen in zijn land. Hij vindt het “een moeilijk signaal ten opzichte van de vele Oekraïense vluchtelingen die we hebben opgenomen om te zeggen dat we ook Russen nemen”.

Niet ieder EU-land denkt er zo over. Duitsland wil wel Russen opvangen. Het heeft al gezegd dat het asiel zou willen verlenen aan mannen die willen ontkomen aan de dienstplicht.

Ook in Frankrijk gaan stemmen op om vluchtende Russen hulp te bieden. Een groep van meer dan veertig Franse senatoren deed een oproep om het land open te houden voor mensen die Poetin ontvluchten. “De grenzen sluiten zou noch bij onze waarden passen, noch zou het in ons belang zijn”, schreven zij.

Ruzie

In Tsjechië is er openlijke ruzie ontstaan over de vraag of Russen een risico zijn. President Milos Zeman zegt van niet, maar de minister van buitenlandse zaken Jan Lipavsky zei eerder dat Russen die hun land ontvluchten niet in aanmerking komen voor een visum.

De Europese Unie is nog aan het nadenken hoe het verder moet. Maandag vergaderden de ambassadeurs over dit onderwerp en die vergadering gaat dinsdag verder. Raadsvoorzitter Charles Michel is van mening dat Europa opnieuw een genereus gebaar moet maken richting Poetins tegenstanders.

Sommige lidstaten, die tegenstanders van het Poetin-regime willen verwelkomen, vrezen dat het onmogelijk zal zijn om Poetin-voorstanders van -tegenstanders te scheiden. Zij vermoeden dat ook EU-vijandige Russen tussen de vluchtelingen zullen zitten, die Europa kwaad willen doen.

Een instroom zoals eerder dit jaar met Oekraïners wordt op dit moment overigens niet verwacht. De meeste Russische mannen vluchten nu naar Georgië. Daar zijn er inmiddels zeker 40.000 aangekomen.

Of dat aantal nog veel groter wordt is niet duidelijk. Sommige berichten stellen dat mannen op de grens al worden teruggestuurd. Zeker is dat zo’n 2000 auto’s stilstaan op de grensovergang en dat mensen meer dan twee dagen moeten wachten voor ze kunnen oversteken.

Lees ook:

De uit Rusland gevluchte Nikolaj helpt vrienden te ontsnappen aan mobilisatie

Vrij googelen op ontsnappingsmogelijkheden kan in Rusland niet. Nikolaj Martinenko helpt zijn landgenoten vanuit Heerhugowaard.