Glas is te kwetsbaar, dus kleurt Charkiv bruin van de spaanplaat

De 74-jarige Vladimir Linevej hanteert de glassnijder als geen ander. Uit de losse pols beweegt hij het vlijmscherpe stanleymes langs de rand van de glasplaat, waar een kaarsrechte lijn verschijnt. Met zijn eeltige knuisten breekt hij de reep glas af. Het overbodige stuk gooit hij in een bak naast zijn werkbank, wat een rinkelend geluid geeft. Even streelt hij over het gladde oppervlak, als ware het een kostbare schat. Dan haalt hij opnieuw het mes langs de rand.

Met al die gebroken ruiten in Charkiv – in elk gebouw ontbreekt wel een raam – zou je verwachten dat de glasmaker de rijkste man van de stad is; of dat het hem in elk geval voor de wind gaat. Maar nee. Toevallig neemt hij juist afscheid van een klant, die een stapeltje vierkante ruiten behoedzaam in zijn achterklep stapelt. Hoewel het nog niet eens tijd is voor de lunch, gaat Linevej zo al op huis aan. “Op sommige dagen verdien ik niet eens de benzine terug die ik nodig heb om hier te komen”, zegt hij.

Vladimir Linevej werkt al 37 jaar op dezelfde plek in Charkiv: aan de centrumring, onderaan de heuvel waar zich de dierentuin bevindt. Omdat zijn gezondheid wat te wensen overlaat, helpen zijn twee zoons hem in de zaak, geeft hij schoorvoetend toe terwijl hij opnieuw zijn mes over het glaspaneel haalt.

Linevej woont in Saltovka, een buitenwijk die de Russen het afgelopen voorjaar genadeloos met artillerie bestookten. “Die explosies… ach, wij mensen wennen aan alles”, zegt hij. Veel mensen konden niet wennen: van de 48 appartementen in zijn portiek zijn er slechts twaalf bewoond. “Nu het rustiger is, keren sommige mensen terug. Maar niemand wacht op hen.”

Glasaanvoer is afgesneden

Glas is te duur, zo verklaart de glasmaker het gebrek aan klanten. Glas produceren kost veel energie, en dan zijn er nog de transportkosten. Sinds het bankroet van de enige fabriek, in Lysytsjansk in de Donbas, enkele jaren geleden, wordt glas niet meer grootschalig in Oekraïne geproduceerd. De aanvoerlijnen vanuit Rusland, waar het leeuwendeel van de ramen vandaan kwam, zijn sinds februari afgesneden. De laatste lading voor Linevej kwam uit Azerbeidzjan. Daar is de productie wegens een overschot aan gas goedkoop, maar omdat de havens in Oekraïne niet functioneren werd de vracht per vrachtauto via Turkije en Roemenië vervoerd.

“Charkiv ligt aan de weg naar nergens”, zo vat de glasmaker de economische teloorgang van de stad samen. “In de Sovjettijd was onze stad een knooppunt. In de jaren negentig, toen het moeilijk was te overleven, konden we in Rusland tenminste nog onze producten kwijt. Nu is dit het eind van Oekraïne.”

‘Mijn schade repareer ik wel weer’

Bij gebrek aan glas kleurt Charkiv langzaam maar zeker bruin. Het alternatief voor glas is namelijk spaanplaat. Elke ruit die breekt, wordt vervangen door deze panelen van splinters en houtafval. Zoals in de Mironositskayastraat, waar de vorige avond een Russische raket de bovenste verdieping van appartementencomplex heeft weggevaagd. Een vrouw is daarbij omgekomen. De brokstukken, scherven en glassplinters zijn al opgeveegd, maar het getimmer en gezoem van schroefboren is nog tot het eind van de ochtend te horen.

Ook bij de winkel van Volodymyr Joeriovitsj zijn gemeentewerkers bezig. “Mijn zaak is inderdaad licht beschadigd”, nuanceert de ondernemer het feit dat al zijn ramen eruit geblazen zijn. Het slachtoffer aan de overkant van de straat is de moeder van zijn vriend, verduidelijkt hij zijn relativerende houding. “Mijn schade repareer ik wel weer. Hij heeft echt een probleem.”

Paradoxaal genoeg verkoopt Joeriovitsj bouwmaterialen. Ook zijn winkel loopt slecht. Zijn voorraad bevindt zich in het luxe segment: zo importeert hij klinkers vanuit Nederland. Nieuwbouw gebeurt niet meer in Charkiv. Nu en dan komen er oude klanten, die oorlogsschade hebben aan hun huis en die specifiek zijn stenen nodig hebben — dus doet hij weer wat bestellingen in Europa. “We moeten even goed rekenen of we deze schade kunnen repareren”, zegt hij over zijn eigen gevel.

Onzekerheid remt alles

Volgens Joeriovitsj is het een kwestie van tijd voordat de aanvoerlijnen vanuit Europa goed zullen functioneren. Het probleem is niet de prijs van glas, maar het gebrek aan vertrouwen, denkt hij. “Veel mensen repareren de schade niet. Sommigen repareren het slechts deels en zien dan wel verder. We denken alleen aan vandaag.”

Daar stemt de glasmaker mee in: waarom zou je je ruiten laten vervangen als die morgen weer aan diggelen geschoten kunnen worden? “We weten niet wat er morgen of zelfs vanavond gebeurt. Slaat de volgende raket bij ons in?”, zegt hij. “Die onzekerheid remt alles.”

Lees ook: Op de geheime raketbegraafplaats van Charkiv bewaart de Oekraïense justitie ‘het bewijs voor een toekomstig tribunaal’

Op de ‘raketbegraafplaats’ van Charkiv worden de bewijsstukken voor een toekomstig tribunaal bewaard. Maar verderop in de stad, bij de heilige waterbron van Sarzjyn Jar, zijn ze niet zeker van gerechtigheid.