Gevaar voor coup in Brazilië nog niet geweken, maar Lula heeft zijn positie versterkt

De bestorming door Bolsonaro-aanhangers van overheidsgebouwen in de hoofdstad Brasília heeft laten zien dat het gedachtegoed van de ex-president ook in de strijdkrachten is geworteld. De op 1 januari aangetreden Luiz Inácio Lula da Silva zal met deze erfenis moeten afrekenen, zo schrijven Braziliaanse kranten.

De grootste uitdaging voor de regering-Lula is het Bolsonaro-gedachtegoed uit de strijdkrachten halen. “In de afgelopen jaren hebben verschillende militairen, actief en buiten dienst, zich het bolsonaristische coupmodel eigengemaakt.” Dat schrijft de Braziliaanse politiek wetenschapper Fernando Luiz Abrucio dinsdag in een column in de krant O Globo.

Het leger is volgens Abrucio medeplichtig aan de bestorming van het Congres, het Hooggerechtshof en het presidentiële paleis in Brasília afgelopen zondag. Alleen omdat de Braziliaanse samenleving zich heftig tegen die bestorming verzette en de internationale gemeenschap sterke steun aan de regering-Lula gaf, kan het tij nu worden gekeerd, volgens Abrucio. De Braziliaanse strijdkrachten lopen het risico hun geloofwaardigheid te verliezen als ze in dit soort gedrag volharden.

Helpen ontsnappen

Tijdens de bestorming heeft de legereenheid die verantwoordelijk is voor de veiligheid binnen het presidentiële paleis niets gedaan om de Bolsonaro-aanhangers tegen te houden. Volgens de krant Metrópoles hebben militairen deze indringers zelfs helpen ontsnappen toen eindelijk een politiemacht verscheen om de gebouwen te heroveren. De krant baseert zich op een anonieme bron binnen deze legereenheid zelf.

Metrópoles schrijft dinsdag dat het gevaar voor een coup nog niet is geweken. Rechters van het Hooggerechtshof hebben die vrees tegenover de krant geuit. Er kunnen volgens deze rechters vraagtekens worden geplaatst bij de bereidwilligheid van de landmacht om de regering Lula te gehoorzamen. De commandant van de landmacht, benoemd in de laatste dagen van Bolsonaro’s ambtstermijn, is volgens de krant doorgedrukt door de legertop. Om wrijvingen te vermijden accepteerde Lula de benoeming, hoewel hij een gematigder commandant prefereerde.

Kritiek is er op de minister van defensie, José Múcio, die te veel naar het pijpen van de militairen zou dansen en die het gevaar van een gewelddadige actie van Bolsonaro-aanhangers heeft onderschat.

De minister staat naar aanleiding van de bestorming onder druk om zich fermer tegenover het leger op te stellen. Hij was ertegen om na de inauguratie van Lula de kampementen van Bolsonaro-aanhangers bij kazernes te ontmantelen. Deze werden na Lula’s verkiezing op 30 oktober opgericht om het leger op te roepen de macht te grijpen om te voorkomen dat Lula beëdigd zou worden. Noch de regering-Bolsonaro, noch het leger greep in, hoewel de wensen van de bezetters van de kampementen tegen de democratische rechtsstaat ingingen. Minister van justitie en veiligheid, Flávio Dino wilde ze na Lula’s beëdiging ontruimen, Múcio hield dat tegen.

Leger moet stelling nemen

Maar de bestorming van zondag heeft Múcio en de legertop de wind uit de zeilen genomen. Lula heeft in een vergadering met de minister en de legertop maandag geëist dat het leger stelling neemt tegen anti-democratische acties in het land.

‘s Avonds belegde hij een vergadering met alle 27 gouverneurs van de deelstaten, de rechters van het Hooggerechtshof en de voorzitters van Senaat en Huis van Afgevaardigden om de verdediging van de democratie tegen gewelddadige Bolsonaro-aanhangers in een document vast te leggen. Ter bekrachtiging ervan maakte het hele gezelschap een wandeling tussen de vernielde gebouwen, die in de media en op het internet veel aandacht kreeg en werd toegejuicht.

Politiek analisten hebben Lula’s reactie op de gebeurtenissen geprezen. Hij heeft volgens hen snel en daadkrachtig gereageerd en daarmee zijn positie zelfs versterkt.

Lees ook:
Roep om straf voor Braziliaanse ex-president Bolsonaro

Alle bestormers van het Congres van Brazilië en hun opdrachtgevers moeten worden bestraft. Dat zei president Luiz Inácio Lula da Silva in een reactie op de aanval op het machtscentrum van het land.