Genocide ontkennen is in Bosnië nu strafbaar

Het ontkennen van genocide en het vereren van veroordeelde oorlogsmisdadigers worden strafbaar in Bosnië-Herzegovina. Ook wordt het verboden oorlogsmisdaden te bagatelliseren of te ontkennen. De hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap in het land, Valentin Inzko, gebruikt zijn verregaande macht om de wet op die punten aan te passen. Op overtreding komt maximaal vijf jaar gevangenisstraf te staan.

Inzko houdt namens de internationale gemeenschap toezicht op de uitvoering van de Dayton-akkoorden die in 1995 een einde maakten aan de oorlog in Bosnië. Hij grijpt in, nadat Bosnische politici het al jarenlang niet eens zijn geworden over de strafbaarstelling. Bosniakken (moslims) en Kroaten zijn voor, maar de Bosnisch-Servische politieke top ontkent dat de massamoord op ruim 8.000 mannen en jongens in Srebrenica genocide was, ook al hebben internationale gerechtshoven dat meerdere malen vastgesteld.

Inzko verbiedt ook het vereren van oorlogsmisdadigers. Regelmatig ontvangen die prijzen of worden er straten, parken of bruggen naar hen vernoemd. “Ik ben ernstig bezorgd dat prominente individuen en autoriteiten doorgaan met het het ontkennen van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden tijdens de oorlog, en de legitimiteit van uitspraken van het Joegoslaviëtribunaal en het constitutioneel hof in twijfel trekken”, verklaarde Inzko. “Gebrek aan erkenning, verantwoordelijkheid en genoegdoening voor slachtoffers van misdaden heeft vernietigende effecten op de maatschappij. Dit alles voorkomt een vredige en welvarende toekomst voor Bosnië-Herzegovina.”

Nabestaanden reageren opgetogen

Slachtoffers en nabestaanden van oorlogsmisdaden reageren opgetogen; leiders van Bosniakken en Kroaten spreken van een “historisch besluit”. Maar zoals verwacht zijn de Bosnisch-Servische leiders woedend. “Nu kan Bosnië niet meer functioneren. Ik denk dat er geen andere optie is voor Republika Srpska om het proces van ontmanteling te beginnen”, zei de Milorad Dodik, het Servische lid van het driekoppige presidentschap van Bosnië, na de bekendmaking.

Republika Srpska is de Servische deelrepubliek in Bosnië, met overwegend Servische inwoners. “Er is een rode lijn. Er was geen genocide, en zo denken we er allemaal over.” Het is overigens niet de eerste keer dat Dodik met afscheiding dreigt, maar hij voegt de daad niet bij het woord – mede doordat splitsing juridisch niet mogelijk is.

Volgens Republika Srpska was de moordpartij in Srebrenica een ernstige misdaad, maar geen genocide. Buurland Servië deelt die visie. Premier Ana Brnabic spreekt van een roekeloos en onverantwoord besluit, dat de afstand tussen de volkeren in Bosnië alleen maar zal vergroten. Ook neutrale critici vrezen dat Inzko met zijn maatregel olie op het vuur heeft gegooid. Verschillende Bosnisch-Servische organisaties hebben al gezegd de celstraf voor lief te zullen nemen.

Het tijdstip van Inzko’s besluit is niet toevallig. De Oostenrijker Inzko maakt deze week na twaalf jaar plaats voor de Duitser Christian Schmidt, en ontneemt zo zijn opvolger de verantwoordelijkheid voor een controversiële beslissing. Inzko maakte minder dan zijn voorgangers gebruik van zijn verregaande bevoegdheden om politici de laan uit te sturen en wetten af te dwingen. In een interview met Trouw zei hij vorig jaar dat het tijd was dat de internationale gemeenschap haar tanden weer laat zien in Bosnië, omdat het land achteruit kachelt.

Lees ook:

Vrede en dan? Bosnië staat al 25 jaar stil.

Precies 25 jaar geleden maakte het verdrag van Dayton een einde aan de oorlog in Bosnië-Herzegovina.Maar weinig Bosniërs vieren vandaag een feestje. De Hoge Vertegenwoordiger die toeziet op de naleving van het akkoord waarschuwt: het land kachelt achteruit.