Geen Democraat, geen Republikein, maar tóch invloed

Op een van de bankjes van de Senaat kan vanaf deze week eventueel een Fries vlaggetje. Want een partij-embleem hoeft niet meer. Kyrsten Sinema (in vorige generaties zat er nog een ‘n’ meer in de naam) is voortaan geen Democraat meer, en absoluut ook geen Republikein, maar een ‘Independent’, een partijloze senator.

Die zijn er meer, en ze zitten allemaal aan de Democratische kant. Uit Vermont is daar Bernie Sanders, naar eigen zeggen een ‘democratisch socialist’. En uit het aangrenzende Maine komt de besnorde wijze Angus King. Maar in de berekeningen of de Democraten in de Senaat nu een 51-49 zetels meerderheid hebben of niet, kom je hun namen niet tegen. Wat telt is of ze verschijnen op de fractievergaderingen van de Democraten en daar meestemmen, en dat doen ze.

Voor Sinema was het omgekeerd: ze kwam bijna nooit naar fractievergaderingen, en dat zal ze nu nog minder doen. Ze voelt zich, zei ze, toen ze deze week een zeldzaam interview gaf, aan website Politico, niet thuis bij die strikte verdeling van de Amerikaanse politiek in twee elkaar verketterende kampen. Net als veel Amerikaanse kiezers.

Dat laatste is zeker waar. Ruim een derde van de Amerikanen is niet geregistreerd als Democraat of Republikein, en in de meeste staten kun je dan niet meestemmen in de voorverkiezingen waarin wordt beslist wie voor die partijen de kandidaat wordt bij de algemene verkiezingen. Maar van die partijlozen zijn er veel die wel consequent op één partij stemmen, concludeerde het – zelf politiek neutrale – onderzoeksinstituut Pew in 2019. Slechts 10 procent van de Amerikanen is werkelijk ‘independent’. Dat zijn dus de echte zwevende kiezers. Maar wat Pew ook zag, is dat die juist helemaal niet zoveel belangstelling hebben voor politiek. Een Amerikaanse politicus zal het dus toch echt moeten doen met kiezers die een duidelijke voorkeur hebben.

Soep wordt niet zo heet gegeten

Dat Sinema toch haar Democratische speldje afdeed, leek in eerste instantie groot nieuws. Op de Amerikaanse nieuwszenders gingen alle alarmjingles af. Waren de Democraten opeens hun nog maar op dinsdag veroverde 51-49 meerderheid weer kwijt, om terug te zakken naar de 50-50 van de afgelopen twee jaar? In dat geval hadden ze nog steeds de macht in handen, dankzij de doorslaggevende stem van vice-president Kamala Harris. Maar dan lopen de afspraken met de Republikeinen ook door en krijgen die de helft van de zetels in elke commissie. Daarmee kunnen ze allerlei hindernissen opwerpen. Staken in zo’n commissie bijvoorbeeld de stemmen, dan moet er een stemming komen in de plenaire vergadering. Dat kost allemaal tijd.

Maar zo heet wordt de schismatische soep niet gegeten, zo bleek al snel. Sinema blijft gewoon doen wat ze altijd deed: bij de meeste onderwerpen met de Democraten meestemmen en bij sommige – vooral als het over de uitgaven gaat – een meer conservatieve lijn kiezen. En met de Democratische fractievoorzitter Chuck Schumer sprak ze af dat ze haar lidmaatschap van een aantal commissies en het voorzitterschap van een aantal subcommissies mag houden. In ruil daarvoor levert ze toch bij allerlei procedurele stemmingen de broodnodige 51e stem.

Waar haar stap wel verschil maakt, is in haar thuisstaat Arizona. Daar is ze momenteel niet erg populair bij haar eigen partij. Ze kreeg zelfs een officiële berisping van het bestuur, omdat ze had geweigerd mee te gaan met de wens van haar fractiegenoten om in de Senaat de regel op te schorten dat een wet 60 van de 100 stemmen nodig heeft. Met die opschorting hadden de Democraten een aantal volgens hen dringend nodige wetten willen doordrukken, onder andere over de bescherming van verkiezingen.

Spaken in wielen steken

Sinema moet in 2024 haar zetel verdedigen, en dat zal niet eenvoudig zijn. Een Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden, Ruben Gallego, overweegt sterk haar uit te dagen in de voorverkiezingen en dat zou ze wel eens van kunnen verliezen. Als onafhankelijk senator heeft ze daar geen last van: als ze herkozen wil worden, stelt ze zich gewoon kandidaat en komt naast Gallego (als die het wordt) en een Republikein op het stembiljet te staan.

Het is niet gezegd dat ze dan wel wint. Eerder is de kans groot dat ze stemmen wegtrekt bij Gallego en dat dan de Republikein wint. Want een echte meerderheid is in die staat niet nodig, het is voldoende als je de meeste stemmen haalt. Dat stelt de Democraten, in de staat en in het landelijke bestuur, voor een dilemma: moet je wel een Democratische kandidaat in het veld brengen, ben je eigenlijk niet gedwongen om de zittende senator dan maar te steunen, als een pseudo-Democraat, zoals ze ook met Sanders en King doen?

Dat zijn zorgen voor over een jaar. Voorlopig hebben de Democraten in Washington hun tevredenheid over de groter geworden meerderheid in de Senaat weer teruggevonden, maar Sinema heeft hen toch wel even herinnerd aan de kwetsbaarheid ervan. Zij blijft haar bijdrage leveren, met al haar misschien wel Friese koppigheid. Samen met die andere Democratische oproerkraaier, Joe Manchin, kan ze wel nog spaken in wielen steken. En als ze denkt dat het haar in Arizona stemmen kan opleveren, zal ze het doen ook.