Frankrijk komt massaal in verzet tegen pensioenplan Macron

Frankrijk stevent af op nieuwe grote stakingen en demonstraties tegen een geplande hervorming van het pensioenstelsel. De vakbonden hopen dinsdag in Parijs en andere steden één tot twee miljoen mensen de straat op te krijgen. De autoriteiten waarschuwen dat het openbaar vervoer ernstig verstoord zal worden, dat scholen dicht zullen zijn en dat veel overheidsdiensten niet zullen functioneren.

Parlementariër Manuel Bompard van de radicaal-linkse partij La France insoumise (LFI) riep op televisie op tot ‘de grootst mogelijke’ opkomst. “We moeten dinsdag de straat op.” Anderhalve week geleden was er ook al een protestdag.

Volgens de Franse president Emmanuel Macron zijn hervormingen bittere noodzaak. Het Franse pensioenstelsel is een omslagsysteem, waarbij de huidige werknemers betalen voor de uitkeringen van de gepensioneerden. Door de vergrijzing dreigen miljardentekorten.

Het belangrijkste en meest omstreden deel van de hervormingen is een verhoging van de pensioenleeftijd. Voor de meeste Franse werknemers is dat nu 62 jaar, al kan het voor politiemensen, brandweerlieden en mensen met bepaalde zware beroepen tot tien jaar eerder zijn. Die pensioenleeftijd moet van de regering nu stapsgewijs omhoog naar 64 in 2030. Ook dienen mensen 43 jaar gewerkt te hebben voordat ze recht hebben op een volledig pensioen. Op dit moment is dat nog rond de 41 jaar.

Macron haalde eerder bakzeil

“Macron wil de geschiedenisboeken in gaan als hervormer”, zegt Niek Pas, onderzoeker en docent Franse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij herinnert er aan dat Macron in zijn eerste presidentstermijn ook al probeerde het pensioenstelsel te hervormen. De president moest toen bakzeil halen onder druk van protesten en de coronapandemie. “Als het Macron nu wel lukt, zou dat een enorme prestatie zijn.”

Het verzet komt vooral van het radicaal-linkse LFI, de radicaal-rechtse partij Rassemblement National van Marine Le Pen en de vakbonden. Zij doen de hervormingen af als een poging van een elitaire liberale president om een deel van de sociale zekerheid te ontmantelen. Tekorten in het pensioenstelsel kunnen volgens hen beter worden voorkomen door werkgevers en rijke werknemers meer te laten betalen. Uit peilingen blijkt dat een ruime meerderheid van de Fransen tegen de hervormingen is.

Dat een verhoging van de pensioenleeftijd in Frankrijk zo’n gevoelige snaar raakt, komt mede door de vaak tamelijk hiërarchische arbeidsverhoudingen. Volgens deskundigen genieten Franse werknemers, zeker in vergelijking met Nederlanders, weinig zelfstandigheid. Ze hebben door de bank genomen ook minder lol in hun werk en koesteren een instinctieve afkeer van bazen, die terug zou gaan tot de Franse Revolutie. “Werk wordt in Frankrijk meer dan elders gezien als iets waartoe men op oneerlijke wijze wordt gedwongen”, aldus Luc Rouban, socioloog van het gezaghebbende instituut Sciences Po, laatst in een interview met de nieuwssite Atlantico. Volgens hem zien veel van zijn landgenoten hun pensioen als ‘een verlossing’.

Desnoods gebruik maken van de ‘nucleaire optie’

Macron hoopt de controversiële hervormingen de komende maanden door het parlement te loodsen. Zijn centristische regering heeft geen meerderheid in het parlement, maar de president rekent op genoeg steun van de centrumrechtse partij Les Républicains. En desnoods kan hij gebruikmaken van een grondwetsbepaling die de regering de macht geeft bepaalde wetten per decreet in te voeren – de ‘nucleaire optie’ wordt dit genoemd.

Maar de tegenstanders hebben ook al duidelijk gemaakt dat er, als Macron niet inbindt, meer protesten zullen volgen. En de vraag is welk effect die zullen sorteren. Demonstraties en stakingen horen bij het gecentraliseerde politieke systeem in Frankrijk. Soms fungeren ze slechts als uitlaatklep, maar ze kunnen ook zeer effectief zijn, zeker als ze grote delen van het openbaar leven platleggen.

“Macron gaat er met veel bravoure in”, zegt Pas. “Hij is graag de huzaar te paard die in de aanval gaat. Ik heb het gevoel dat hij deze keer een goede kans maakt, maar het is nog wel even afwachten hoe groot de protesten de komende weken worden. Het blijft Frankrijk. Macron zal zeker nog wat water bij de wijn moeten doen.”

Lees ook:

Parijs doet nieuwe poging: Fransen moeten langer doorwerken

De Franse president Macron doet opnieuw een poging het pensioenstelsel te herzien. Onder andere de pensioenleeftijd moet omhoog. Dat zal naar verwachting tot stakingen en protesten leiden.