Fox News wist dat het complotten verspreidde, maar deed het toch

Amerikanen die na de verkiezingen van november 2020 hun nieuws vooral bij televisiezender Fox News haalden – en dat zijn er veel – moeten wel gedacht hebben dat er íets mis was met de overwinning van Joe Biden. Experts, advocaten en presentatoren rolden op de grootste nieuwszender van het land over elkaar heen met de boodschap dat er massale fraude gepleegd was, ten nadele van Donald Trump.

Tot de belangrijkste boosdoeners zouden de stemmachines van het bedrijf Dominion Voting Systems behoren. Die zouden door het socialistische regime in Venezuela en/of door miljardair George Soros gemanipuleerd zijn. Iemand als Trumps advocaat Sidney Powell kreeg meermaals alle ruimte om zulke verhalen op Fox op te hangen, zonder veel kritische tegenvragen.

‘Sidney Powell is een beetje gek’

Achter de schermen wisten de presentatoren wel beter, zo bleek uit app-berichten die de afgelopen weken openbaar werden. ‘Sidney Powell is een beetje gek’, appte Fox-ster Laura Ingraham aan haar collega-kopstukken Tucker Carlson en Sean Hannity. ‘Absurd’, noemde Carlson de theorieën van Powell. Van die scepsis kregen de miljoenen televisiekijkers echter weinig mee.

Ook met Trump zelf hadden ze het bij Fox News inmiddels helemaal gehad. ‘Ik haat hem vurig’, schreef Tucker Carlson in een appgroep van zijn redactie over de man die hij op televisie vurig bleef verdedigen. ‘We zijn bijna, bijna zo ver dat we Trump grotendeels kunnen gaan negeren’, hoopte hij. ‘Ik kan niet wachten.’

Die hoop kwam niet uit – het bericht werd op 4 januari gestuurd, twee dagen voor het Capitool bestormd werd door aanhangers van Trump, die mede door de berichtgeving op Fox News geradicaliseerd waren.

Een bewust kwaadaardige intentie

Dat die interne communicatie nu openbaar is, komt doordat Dominion het er niet bij liet zitten, en een proces wegens smaad aanspande tegen Fox. Het bedrijf eist 1,6 miljard dollar, vanwege schade door de uit de duim gezogen berichtgeving. De naam Dominion werkt inmiddels als een rode lap op veel Trump-stemmende Amerikanen. Overheden die nieuwe stemmachines nodig hebben, en die sowieso al genoeg te stellen hebben met complotdenkers en verkiezingsontkenners, zullen niet automatisch denken: laten we Dominions kopen.

Evengoed is het in de VS lastig om een smaadzaak van een journalistiek medium te winnen. Het is niet voldoende om vast te stellen dat dat foute informatie heeft verspreid, een klager moet ook ‘actual malice’ aantonen, een welbewuste kwaadaardige intentie dus. In de praktijk is dat vrijwel onmogelijk te bewijzen.

Maar in deze zaak heeft Dominion wel degelijk een kans, denken juristen die zich de afgelopen tijd bogen over alle appverkeer en getuigenissen-onder-ede die voor de rechtszaak werden verzameld, en die zijn vrijgegeven door de rechter.

Newsmax is nog schaamtelozer pro-Trump

Uit dat bewijsmateriaal doemt een onthutsend beeld op van een media-organisatie die prima wist dat ze leugens aan het verspreiden was, maar dat toch bleef doen, uit angst om kijkers kwijt te raken.

De paniek bij Fox begint vlak na de verkiezingen, als het land in spanning zit over de uitslag. Veel hangt af van de uitslag in Arizona, en het is nota bene de nieuwsredactie van het Trump-gezinde Fox dat die staat voor het eerst toekent aan Biden. Met dank aan een geavanceerd nieuw voorspellingssysteem, waarin veel geld is geïnvesteerd, en dat inderdaad correct blijkt te zijn.

De kneiterrechtse presentator Laura Ingraham ziet het als sabotage door de nieuwsafdeling. ‘We werken nu officieel voor een organisatie die ons haat’, schrijft ze. Ook veel kijkers, die kennelijk helemaal niet willen horen dat hun held Trump verloren heeft, haken af, en vertrekken naar zenders als Newsmax, die nog schaamtelozer pro-Trump zijn.

Complotdenkers op het scherm

Terwijl de kijkcijfers teruglopen, stijgt de paniek bij de bestuurders van Fox News, die besluiten het over een andere boeg te gooien. ‘Die Arizona-call was beschadigend (...) maar we gaan vlaggen planten om de kijkers te laten weten dat we ze horen en ze respecteren’, schrijft CEO Suzanne Scott. Journalistieke overwegingen zijn de grote afwezige in zulke beraadslagingen. Het gaat alleen maar om marktaandeel.

Zo begint de optocht van complotdenkers op het scherm, terwijl het kader van Fox weet dat er onzin verkondigd wordt, maar de adem inhoudt en de rit probeert uit te zitten. ‘Waar hij goed in is, is dingen kapotmaken’, appt Carlson met iemand, over Trump. ‘Daar is hij de onbetwiste wereldkampioen in. Hij kan ons makkelijk kapotmaken, als we dit verkeerd spelen.’

‘Vreselijk beschadigend voor iedereen’, appt grote baas Rupert Murdoch aan Suzanne Scott, nadat Trump-advocaat Giuliani weer eens een bizarre theorie heeft mogen ontvouwen.

Maar ook de rechtszaak, die half april begint, zou Fox kunnen beschadigen. De nieuwszender voert tot nu toe aan dat het slechts verslag deed van nieuwswaardige meningen. De communicatie achter de schermen suggereert dat er meer achter zat.

Lees ook:

Fox News helpt de Republikeinen de geschiedenis van ‘6 januari’ te herschrijven

We zijn allemaal voor de gek gehouden over de bestorming van het Capitool twee jaar geleden. Komende week gaat, als de voortekenen niet bedriegen, de rechtse Amerikaanse zender Fox News dat haarfijn laten zien.