Fox News helpt de Republikeinen de geschiedenis van ‘6 januari’ te herschrijven

We zijn allemaal voor de gek gehouden over de bestorming van het Capitool twee jaar geleden. Komende week gaat, als de voortekenen niet bedriegen, de rechtse Amerikaanse zender Fox News dat haarfijn laten zien.

Wat er dan die 6 januari 2021 wel gebeurde, blijft nog even spannend. Was het allemaal veel minder gewelddadig dan de meeste media en de onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden het hebben doen voorkomen? Of was het wel verschrikkelijk, maar zit er een complot achter van de Democraten en met hen heulende FBI, om Donald Trump zwart te maken?

De mogelijkheden zijn legio als je 40.000 uur aan opnamen van beveiligingscamera’s hebt om een selectie uit te maken.

Want dat is waar Fox News sinds een week of wat over beschikt. De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Kevin McCarthy, heeft ze aan Fox-presentator Tucker Carlson gegeven, die met zijn interview- en opinieprogramma elke avond het grootste kijkerspubliek trekt van alle nieuwszenders.

Carlson was er natuurlijk blij mee en belooft een gedegen aanpak. “We zijn er al een week mee aan de slag en onze producenten – een paar van onze allerslimste – kijken naar dat materiaal en proberen uit te vinden wat het betekent en hoe het in strijd is, of niet, met het verhaal dat ons nu al twee jaar lang wordt verteld. En we denken dat het in sommige opzichten dat verhaal al inderdaad tegenspreekt.”

Democraten vrezen geschiedvervalsing

McCarthy’s beslissing om de opnamen openbaar te maken, en dan ook nog aan één bevriend medium te geven, zorgde voor een hoop ongenoegen in Washington. Andere media vroegen onmiddellijk om gelijke toegang tot de opnamen. De Democraten in het Congres noemden het een roekeloze zet die het risico voor nieuw geweld vergroot. Uit de beelden is immers af te leiden waar beveiligingscamera’s hangen en wat in het Capitool de vluchtwegen zijn. Daar zouden bestormers hun voordeel mee kunnen doen als ‘6 januari’ zich ooit herhaalt.

Maar het belangrijkste bezwaar is dat de Democraten geen enkel vertrouwen hebben in Fox News en hun sterpresentator. Ze verwachten dat hij selectief zal winkelen in de beelden, om de geschiedenis te vervalsen.

“Tucker Carlson heeft totaal geen boodschap aan de waarheid of feiten, en heeft zijn programma gebruikt om de Grote Leugen te propageren, de werkelijkheid te verdraaien en valse samenzweringstheorieën te verspreiden over 6 januari”, schreef Chuck Schumer, de Democratische fractievoorzitter in de Senaat, in een brief aan zijn fractie.

Met het openbaar maken lost McCarthy een van de beloften in die hij moest doen om bij de rechtervleugel van zijn fractie steun te krijgen voor zijn voorzitterschap. En daar is niks mis mee, zegt hij, openheid is alleen maar goed. Hij overweegt andere media ook toegang tot het materiaal te verlenen, al zal dat pas zijn als Fox News ermee klaar is.

De Democraten vrezen dat het dan al te laat zal zijn, omdat Tucker Carlson met de banden aan de haal zal gaan en in strijd met de waarheid de gebeurtenissen van twee jaar geleden een nieuwe interpretatie zal geven. Tegen de tijd dat andere media dat weer tegenspreken, zullen de kijkers van Fox daar immuun voor zijn.

Gasten op LSD, cocaïne en paddo’s

En ze hebben goede redenen voor die verdenking. Na de presidentsverkiezingen van 2020, nog voor de bestorming van het Capitool, zette Carlson samen met andere Fox-coryfeeën de microfoon open voor de ene na de andere aanval op de gang van zaken bij de verkiezingen. Fox News had voortdurend gasten in de studio die zeiden dat er op grote schaal fraude was gepleegd, en dat alleen daardoor Donald Trump de verkiezingen verloren had - een bewering die door tegenstanders van Trump wordt samengevat als ‘de Grote Leugen’.

En het propageren van die leugen ging verder dan partijdige journalistiek of honger naar een schandaal, want Carlson en zijn collega’s waren er stiekem van overtuigd dat hun gasten uit hun nek kletsten.

“Sydney Powell is een beetje kierewiet”, schreef presentator Laura Ingraham in een sms aan Carlson, over een Trump-advocaat die volhield dat stemmachines geprogrammeerd waren om Joe Biden te laten winnen.

De producer van een programma op de zender Fox Business, John Fawcett, was van oordeel dat Powell op ‘LSD, cocaïne en paddo’s’ liep, haar beschuldigingen op geen enkele manier verifieerde, en dat de rechtszaken die ze namens Trump aanspande ‘totaal bullshit’ waren.

Maar evengoed waren mensen als Powell welkom bij Fox en zeiden presentatoren, eventueel na kritische vragen, dat problemen met de stemmachines in elk geval niet uit te sluiten waren. Ook al commentarieerde Carlson intern dat ‘die shit over de software absurd is’.

Dat weten we zo precies omdat twee fabrikanten van stemmachines, Dominion en Smartmatic, de zwartmakerij uiteindelijk niet meer pikten. Ze spanden processen aan wegens laster. Als eerste fase mogen in zo’n procedure de advocaten van de eisers getuigenverhoren afnemen en informatie opeisen. Daar waren die sms-en een onderdeel van, en dat pakket bewijsmateriaal is nu openbaar.

Vast in een zelfgebouwde fuik

Het onderlinge geklaag van de Fox-prominenten is heel slecht voor de kansen van het bedrijf in die processen, waarin miljarden dollars worden geëist. Normaal gesproken hebben nieuwsmedia in de VS een ijzersterke positie. Als het om publieke personen gaat, kunnen ze alleen voor laster worden veroordeeld als ze schadelijke informatie over iemand publiceren terwijl ze weten of heel goed hadden kunnen weten, dat het niet klopt. Er moet, zo oordeelde het Hooggerechtshof in 1964 in het arrest New York Times versus Sullivan, ‘werkelijk kwade wil’ in het spel zijn.

Zo moeilijk als het vaak is om dat te bewijzen, zo gemakkelijk maken de berichten van Carlson en consorten het waarschijnlijk voor de jury’s in die processen. De gekozen lijn eind 2020 gaat het bedrijf waarschijnlijk enorm veel geld kosten.

Maar dat beleid heeft in eerste instantie ook veel geld opgeleverd, aan reclame-inkomsten. Want toen Fox aanvankelijk begon toe te geven dat Trump de verkiezingen verloren had, liepen de kijkers massaal weg naar een aantal nieuwe, kleinere zenders die Trump wel bleven steunen. Er was de leiding van het bedrijf alles aan gelegen om die leegloop te keren, en de boegbeelden van de zender deden daar van harte aan mee. Toen bijvoorbeeld een verslaggever van Fox had getwitterd dat een uitspraak van Trump over de Dominion-stemmachines niet klopte, schreef Carlson: “Zorg dat ze ontslagen wordt. Dit moet meteen ophouden, vanavond nog. Het is meetbaar slecht voor het bedrijf, de aandelenkoers zakt. Geen grapje.”

En zo zit Fox News nu dus vast in een door het bedrijf zelfgebouwde fuik. Door niet alleen een conservatieve boodschap uit te dragen, maar ook Trump door dik en dun te steunen, heeft het een grote groep kijkers verzameld. Maar die eisen dan wel bevestiging van hun boosheid over waar het met het land naartoe gaat. En bevestiging van hun idee dat de presidentsverkiezingen van 2020 gestolen zijn. Daarvoor moeten de journalistieke regels wijken, ook als dat de reputatie van de zender schaadt en een hoop geld kost.

Tucker Carlson zal door zijn bazen zijn bezworen dat hij niet meer over dat soort dilemma’s moet sms-en of WhatsAppen. Maar het valt te verwachten dat ook dit keer weer de waarheid over de bestorming van het Capitool ondergeschikt zal zijn aan de kijkcijfers. En met het verhaal dat Carlson zal vertellen, dankzij de goedgeefsheid van Kevin McCarthy, kunnen de Republikeinen in het Congres dan weer naar de kiezers toe.

Bas den Hond is correspondent in de VS en schrijft wekelijks een column