Executie Alireza Akbari zet relatie tussen Iran en westerse landen verder op scherp

Ondanks internationale druk heeft Iran zijn voormalige onderminister van defensie Alireza Akbari geëxecuteerd. Hij was in 2019 opgepakt op verdenking van spionage voor het Verenigd Koninkrijk. Het vonnis tegen hem werd afgelopen woensdag uitgesproken; wanneer het precies voltrokken is, is niet bekend. Op zaterdagochtend maakten Iraanse media de executie bekend.

Akbari was tussen 2000 en 2008 onderminister van defensie van Iran, onder de reformistische president Khatami. Na zijn tijd als onderminister verhuisde hij naar het Verenigd Koninkrijk, waar hij een dubbele nationaliteit verwierf. Vandaar dat de regering in Londen zich de afgelopen tijd, tevergeefs, hard maakte voor zijn vrijlating. De Britse premier Rishi Sunak sprak in een eerste reactie van een ‘harteloze en laffe daad, uitgevoerd door een barbaars regime’.

De executie verslechtert de betrekkingen tussen Iran en westerse landen nog verder. De afgelopen tijd proberen die landen via onderhandelingen de atoomdeal in ere te herstellen, die door de voormalige Amerikaanse president Trump werd opgezegd. Volgens die deal was Iran terughoudend met het ontwikkelen van nucleaire technologie, in ruil voor sanctieverlichting. Maar het wantrouwen tussen de partijen maakt dat het nog niet gelukt is om die deal in ere te herstellen, nu Trump niet meer in het Witte Huis zit. De executie van Akbari zal de betrekkingen er niet beter op maken.

Executie van Akbari van ander kaliber

Iran staat sowieso onder grote internationale druk, omdat het de afgelopen tijd overging tot het executeren van verschillende jonge burgers, vaak tieners of twintigers, die mee hadden gedaan aan protesten tegen het regime. De executie van Akbari is wel van een ander kaliber; hij was een relatief prominent politicus, en het is enkele decennia geleden dat Iran iemand met zo’n profiel executeerde.

Hoewel het moeilijk is om precies inzicht te krijgen in de overwegingen van Iran, of het bewijs tegen Akbari te evalueren, zou zijn executie heel goed kunnen zijn ingegeven door de Iraanse angst dat westerse inlichtingendiensten het wapenprogramma van het land proberen te saboteren. Die angst is gegrond; in 2020 werd bijvoorbeeld de prominente Iraanse atoomwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh geliquideerd, een daad die door Iran aan de Israëlische inlichtingendienst Mossad wordt toegeschreven.

De aanklacht van Iran tegen Akbari was dan ook dat hij inlichtingen zou hebben doorverkocht aan de Britten. De arrestatie paste evengoed ook in een patroon van de afgelopen jaren, waarbij Iran veel mensen met een dubbele nationaliteit arresteert, en zo troeven in handen krijgt in diplomatieke onderhandelingen. Iran erkent zulke dubbele nationaliteiten officieel niet, maar weet dat westerse regeringen zich verplicht voelen om extra concessies te doen om hun onderdanen uit Iraanse gevangenschap te bevrijden.

3500 uur gemarteld

Zelf zei Akbari dat hij erin was geluisd; hij was op uitnodiging van Iran naar het land gereisd, en werd daar gearresteerd. Iraanse media zonden eerder een opname van Akbari uit, waarin hij de aanklachten toe leek te geven. Maar BBC Persian kwam afgelopen woensdag, de dag van het doodsvonnis, met een andere opname van Akbari, waarin hij zegt dat hij meer dan 3500 uur gemarteld was, en zo tot een bekentenis gedwongen: “Ze hebben mijn wil gebroken, me tot waanzin gedreven en me gedwongen om te doen wat zij wilden.”

Lees ook:
Wie zijn de Iraanse jongeren die de doodstraf boven het hoofd hangt?

In Iran krijgen steeds meer opgepakte demonstranten de doodstraf. Wie zijn de gevangenen die elk moment geëxecuteerd kunnen worden?