De zorgen van de 27 ministers van energie in de EU zijn groot. Ze proberen vrijdag de gas- en lichtrekeningen van hun burgers te drukken en bespreken ook dat hun pijplijnen en kabels te kwetsbaar zijn.
‘Nerveus’, zegt de ene Europese ambtenaar over de stemming in de Europese lidstaten. ‘Gespannen’, zegt de ander. Want een goed antwoord is er nog altijd niet op de almaar stijgende energieprijzen in de lidstaten, terwijl Rusland nu ook in staat lijkt tot sabotage.
Vrijdag komen de 27 ministers van energie bij elkaar om te praten. Dat doen ze tegen de achtergrond van een inmiddels geëscaleerde oorlog, waarin Poetin dreigt met kernwapens en en ervan verdacht wordt pijplijnen op te blazen. Dat de situatie weer normaal kan worden, lijkt voorgoed uitgesloten.
Dat maakt dat ze verder moeten kijken dan noodmaatregelen. Dat ze moeten nadenken over nu, de winter van 2023 en allemaal jaren daarna. Het commissievoorstel dat ter tafel ligt over het afromen van winsten van producenten van groene energie en energie besparen lijkt nu een wat schamel antwoord op een gigantisch probleem.
Burgers en bedrijven compenseren
Het zijn arbeidsintensieve maatregelen met een onzekere opbrengst. Maar mocht het lukken, dan is het geld dat dat oplevert lang niet genoeg om de burgers en bedrijven in alle lidstaten te compenseren voor hun hoge energiekosten.
Voorzichtig stelt de Europese Commissie daarom vrijdag toch een ingrijpen in de gasmarkt aan de orde. Ten eerste zou dat kunnen gebeuren door meer gezamenlijk te gaan inkopen. Nu onderhandelen veel lidstaten voor zichzelf met leveranciers, een praktijk waarmee ze de prijzen verder opdrijven.
Maar tegelijk ligt een prijsplafond op tafel, voor Russisch gas. De 27 Europese lidstaten zeggen dan tegen Poetin dat ze een bepaald bedrag voor zijn gas willen betalen en geen cent meer. Zo stopt ook het spekken van zijn oorlogskas, althans deels.
Ook zou de EU als geheel met leveranciers als Noorwegen, wiens gas via een pijplijn naar de EU vloeit, langetermijncontracten kunnen afspreken voor lagere prijzen. “Het gas uit een pijplijn kunnen ze moeilijk aan een ander verkopen”, zo zei een ambtenaar.
Iets ingewikkelder ligt dat bij leveranciers van vloeibaar gas, omdat die met hun handel naar andere bieders kunnen lopen. Maar ook op die markt zouden lagere prijzen kunnen worden bedongen.
Geen prijslimiet voor al het gas
Nederland staat er helemaal achter. Wat de 26 andere lidstaten ervan vinden is nog even de vraag. Er zullen er zeker zijn die het een armzalig plan vinden, want de Europese Commissie volgt niet het verzoek van 15 lidstaten om een prijslimiet af te kondigen voor alle gas.
Dat wilden landen als Spanje en België. Maar de Commissie durft het niet aan. ‘Zowat iedere molecuul gas in de wereld staat onder contract’, zo schetste een hoge EU-ambtenaar donderdag de huidige gasmarkt. Als de EU plots minder betaalt, zou het zonder gas kunnen komen te zitten, omdat een ander dan opeens voorgaat.
De Commissie wil wel praten over een prijsplafond voor gas dat wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken.
Het gasplan van de Commissie is nog geen officieel voorstel. De 27 ministers van energie kunnen er vrijdag vrij op schieten. Als zij dat willen, dan gaat de Commissie het nader uitwerken.
Veiligheid van infrastructuur
Maar een groot deel van het gesprek zal ook gaan over veiligheid van de Europese infrastructuur. Dat Europa decennia lang weinig aandacht heeft gehad voor de kwetsbaarheid zijn boorplatformen, havens, leidingen en transformatorhuisjes weten de lidstaten al jaren.
Afgelopen juli spraken ze daarom nieuwe regels af, maar die moeten de lidstaten nog gaan uitvoeren.
Ze moeten onder meer beter dan nu in kaart brengen welke risico’s er zijn op iedere vitale plek in de samenleving. Daarbij moeten ze ook vaststellen wat er in andere landen gebeurt. Want een kapotte gaspijplijn in Oostenrijk, zoals er in 2007 was, leidde er ook toe dat mensen in Slowakije, Kroatië en Hongarije in de kou zaten.
Lees ook:
Nu de stroomvoorziening onder druk staat, grijpt Von der Leyen hard in
Groene stroom moet verplicht goedkoper worden en voor Russisch gas moet een maximumprijs gelden. De Europese Commissie stelt vergaande maatregelen voor om de energiecrisis het hoofd te bieden.
