Europese beleidsmakers hebben geen idee van Russisch nepnieuws over Oekraïne

Rusland is de agressor niet. Het bureau dat verantwoordelijk is voor de externe acties van de EU, de EEAS, is de laatste weken volop bezig om dat verhaal te ontkrachten, dat overal op het internet de kop opsteekt.

Het gaat vaak zo: “De huidige spanningen rond Oekraïne zijn vooral het gevolg van voortdurend agressief gedrag van Oekraïne zelf. Rusland doet helemaal niets, anders dan zijn belangen verdedigen.” Bij het bureau ‘EU versus disinfo’, dat valse informatie opspoort en van een antwoord voorziet, zien ze dit verhaal als de ‘grootste mythe’ die momenteel over Oekraïne rondgaat.

‘Niet waar’

Ze pareren die mythe met feiten. “Dit is niet waar”, schrijven ze de afzenders. “Het is een feit dat Rusland voortdurend de internationale wetten schendt.” Dan volgen websites en bewijzen.

De tweede fabel die ze veel tegenkomen, is dat Oekraïne zich schuldig maakt aan wreedheden tegen het Russisch sprekende deel van de bevolking, in het oosten. Rusland zou wel moeten ingrijpen, ook omdat Oekraïne tot de Russische invloedssfeer behoort.

‘Allemaal verzonnen’

“Er zijn een heleboel voorbeelden van zulk soort verhalen, maar ze zijn allemaal verzonnen”, weet de EEAS. “Het beroemdste voorbeeld in deze categorie is de reportage uit 2014 op de Russische televisie waarin werd verteld dat Oekraïense soldaten een jongetje kruisigden. Het verhaal bleek van het begin tot het eind bedacht.”

Deze voorbeelden van Russische desinformatie staan sinds dinsdag op de in 2018 door de EU in het leven geroepen website ‘euvsdisinfo’. EU-buitenlandchef Josep Borrell verwees ernaar in een persconferentie van dinsdag, waarin hij vertelde over de Europese stappen tegen Rusland.

‘Gevaarlijke verhalen’

“Rusland is bezig om opzettelijk verkeerde informatie te verspreiden over wat er gebeurt”, zei Borrell “Er worden gevaarlijke verhalen verteld.” Borrell zei ook dat de EU van plan is meer te gaan doen tegen het Russische nepnieuws.

Dat komt goed uit, want dinsdag kwam een speciale commissie van het Europees parlement juist met de dringende aanbeveling om meer te doen tegen valse informatie.

Valse geruchtenstromen

De commissie heeft zich de afgelopen anderhalf jaar intensief beziggehouden met de vraag of Europa, net als de VS, te duchten heeft van buitenlandse inmenging in democratische processen. Ze boog zich ook over valse geruchtenstromen, zogenaamde desinformatie.

Die groep concludeert in een rapport dat Europa snel weerbaarder moet worden, anders gebeuren er grote ongelukken. Na anderhalf jaar intensief onderzoek en gesprekken met tientallen deskundigen weet ze zeker dat buitenlandse mogendheden zich in Europa’s democratieën roeren. Rusland en China geven er honderden miljoenen aan uit. Rusland het meest, en dat richt zich vooral op Europa.

Weinig rekenschap

In het rapport verbaast de commissie zich erover hoe weinig Europese beleidsmakers zich er rekenschap van geven dat ze mogelijk worden beïnvloed. Zij zijn zich net zo min als burgers echt bewust van de mogelijkheid dat boodschappen die ze lezen mogelijk afkomstig zijn van een regime dat vooral tweedracht in Europa wil zaaien. Ze zijn, zo staat er, ‘overweldigend onkundig’ van de ernst van de situatie.

Hoofdverantwoordelijk was de Letse Europarlementariër Sandra Kalniete, van de christendemocraten. “Het is belangrijk om te beseffen dat actie tegen desinformatie over Oekraïne nodig is om onze verdediging te verbeteren”, zei zij.

Lees ook:

EU: Rusland overspoelt ons met nepnieuws over corona

Media in Rusland verspreiden veel fabels over de oorzaak van corona in Westerse landen. Moskou ontkent dat angst wordt gezaaid.