Europa wil vergelding voor de Nord Stream, maar hoe?

Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-buitenlandchef Josep Borrell kwamen woensdagmiddag meteen met nieuwe sancties. Het was alweer het achtste sanctiepakket, waarin nog meer personen op de Europese zwarte lijst komen te staan. Het was het Europese antwoord op de zogenaamde ‘referenda’ die Rusland houdt in de gebieden die het land in Oekraïne bezette.

Die reactie kwam terwijl de Europese Unie alweer bezig was met het volgende probleem: de sabotage van twee gaspijpleidingen in de Oostzee. Ook daarop zegt Europa te gaan reageren, maar de vraag is hoe.

Borrell zei maandagochtend vroeg al dat “iedere opzettelijke ontwrichting van de energie-infrastructuur volstrekt onacceptabel is.” Stevig zei Borrell dat de dader “kan rekenen op een robuust gezamenlijk antwoord”.

De gasprijs schoot de hoogte in

Voorlopig is de EU nog bezig met een onderzoek naar wat er precies is gebeurd. Hoewel dat onderzoek nog gaande is, duidt veel erop dat Rusland verantwoordelijk is voor de explosies, die in internationale wateren de Nord Stream 1 en 2 zwaar beschadigden.

Het land, zo is de gedachte in de Brusselse analyses, wil tonen dat het voor weinig terugdeinst. Het heeft nu kenbaar gemaakt dat het ook in staat is om de dinsdag geopende nieuwe pijplijn tussen Polen en Denemarken kapot te maken. Dat het ook als Europa niet afhankelijk is van Russisch gas, nog altijd met de gasprijs kan spelen. Die prijs schoot inderdaad woensdag de hoogte in, ook al stroomt er feitelijk geen gas meer door de leidingen.

De nieuwe leiding wordt daarom vanaf nu extra beveiligd, voor zover dat mogelijk is. Dat er ook haast gemaakt moet worden met de bescherming van andere energie-infrastructuur in Europa, is nu pijnlijk duidelijk geworden.

Vrijdag komen de Europese ministers van energie bij elkaar. Zij bespreken dan het voorstel om de overwinsten van groene energiebedrijven extra te belasten om met het vrijgekomen geld de burgers te steunen. Maar nu is er een agendapunt bij gekomen: in dezelfde vergadering gaan ze het ook hebben over veiligheidsmaatregelen bij andere belangrijke energiepunten. Bij kerncentrales, opslagtanks, havens en leidingen.

Zelf wist Borrell het antwoord ook niet

Tegelijk blijft het de vraag welk robuust antwoord Borrell voor Rusland in gedachten heeft, zodra zal blijken dat die inderdaad de dader was. Zelf gaf hij er geen antwoord op. De persconferentie over het achtste sanctiepakket tegen Rusland, liet geen ruimte voor vragen.

Kort lieten Borrell en Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen weten dat de sanctielijst nu langer is. Dat er nu ook maatregelen zijn tegen personen in de bezette Oekraïense republieken die het mogelijk hebben gemaakt voor Rusland om er nepreferenda te houden. Dat het omzeilen van sancties zal worden bestraft, handel met Rusland verder wordt ingeperkt en dat er juridische voorbereidingen zijn getroffen om een prijsplafond op olie mogelijk te maken.

“De mobilisatie en Poetins dreiging om nucleaire wapens te gebruiken zijn een verdere stap op het pad van escalatie”, analyseerde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.

Onzichtbare maatregelen

Het is de vraag of Poetin van dat pakket erg onder de indruk zal zijn. Die vreest inmiddels waarschijnlijk eerder de maatregelen die Europa neemt zonder er persconferenties over te geven. Achter de schermen zetten de lidstaten en hun bondgenoten steeds grotere vaart achter wapenleveranties en hulp aan Oekraïne.

Dat Europa het in zijn antwoord op de Nord Stream-sabotage dan ook eerder in onzichtbare maatregelen zoekt dan in zichtbare, klonk woensdag al in de wandelgangen van de Europese Commissie door. Daar klonken speculaties over mogelijke contra-sabotage-acties, die de toch al wankele economie van Rusland harder treffen dan meer sancties.

Eerst loopt nog dat onderzoek. Maar of Europeanen ooit een definitief antwoord zullen krijgen op de vraag wie in de nacht van maandag op dinsdag de Russische gaspijplijnen zwaar beschadigde, is lang niet zeker.

Lees ook:

Rusland, de CIA, of toch Oekraïne? Wie er baat heeft bij een kapotte Nord Stream – en waarom

Het lijdt geen twijfel dat de pijpleidingen van Nord Stream I en II moedwillig zijn opgeblazen. De vragen zijn alleen – door wie en waarom?