Europa kijkt bij elkaar af voor beste recept tegen corona: 3G, 2G of toch verplicht vaccineren?

Een beproefd recept om corona eronder te krijgen is er (nog) niet. En dus blijft het voor landen experimenteren met maatregelen. Daarbij kijken ze vanaf het begin van de pandemie gretig bij elkaar af. Wat is bij de buren het effect van QR-codes, 3G of een lichte of zware lockdown al dan niet voor ongevaccineerden? Of misschien toch een vaccinatieplicht?

Een lappendeken aan maatregelen daalde afgelopen dagen in rap tempo op Europa neer. Daarbij was de aandacht in eerste instantie vooral gericht op 2G, waarbij op bepaalde plekken alleen gevaccineerden of mensen die hersteld zijn van corona welkom zijn. Een negatief testbewijs geldt dan niet langer als toegangsbewijs. Maar terwijl in diverse hoofdsteden nog voorzichtig gesnuffeld werd aan die mogelijkheid, ging Wenen vrijdag alweer een stap verder. Oostenrijk wil per 1 februari een algemene vaccinatieplicht invoeren, een primeur in de Europese Unie. Hoe die plicht er in de praktijk uitziet is nog onbekend en zal komende weken worden uitgewerkt.

De maatregelen zijn vaak specifiek gericht op ongevaccineerden

Het hele land moet bovendien vanaf maandag in lockdown. Alleen supermarkten, drogisten en apotheken mogen openblijven, horeca en scholen blijven in ieder geval de komende tien dagen dicht. Aanvankelijk had bondskanselier Alexander Schallenberg met een lockdown voor ongevaccineerden ‘een lockdown voor mensen die wel een prik hebben gehaald’ willen voorkomen. De vaccinatiegraad in zijn land – 65 procent van de bevolking is ingeënt – is in Schallenbergs woorden ‘beschamend laag’. De maatregel leverde lange rijen bij de Oostenrijkse vaccinatiecentra op. Maar met het snel stijgende aantal besmettingen en de overvolle ziekenhuizen vond de Oostenrijkse regering de 2G-regel niet meer voldoende.

Oostenrijk schakelt het snelst. Maar ook in andere EU-landen werden de afgelopen dagen maatregelen – vaak specifiek gericht op ongevaccineerden – flink aangescherpt. Zo kiest buurland Duitsland, waar de vaccinatiegraad bij 68 procent is blijven steken, er steeds duidelijker voor om de pandemie via mensen die niet zijn ingeënt te bestrijden. In Berlijn was de 2G-regel – geïmpft oder genesen (geprikt of genezen) – op bepaalde plekken al ingevoerd. In de hoofdstad is een negatieve test niet meer voldoende om een bar, restaurant of bioscoop in te komen. Dat gold ook al in een aantal andere deelstaten. Zoals in Noordrijn-Westfalen, dat aan Nederland grenst, waar vanaf volgende week beperkingen voor niet-gevaccineerden voor de hele vrijetijdssector worden ingevoerd. Zij kunnen bijvoorbeeld ook geen kerstmarkt meer bezoeken.

Tweedeling in de samenleving vermijden

Omdat de deelstaten zelf verantwoordelijk zijn voor de aanpak van corona, verschillen de maatregelen per regio. Maar na topoverleg met bondskanselier Angela Merkel, die de situatie ‘dramatisch’ noemt, hebben de deelstaten nu afgesproken de 2G-regel standaard in te voeren op het moment dat een bepaalde drempel van het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis wordt overschreden.

Slowakije en Tsjechië zijn inmiddels ook overgegaan op 2G, waarbij een negatieve test niet meer genoeg is om bijvoorbeeld restaurants, hotels en kappers te bezoeken. “Mensen moeten eindelijk doorkrijgen dat covid dodelijk is”, gaf de Tsjechische premier Andrej Babis als toelichting. En vrijdag ging ook Griekenland overstag. Vanaf volgende week mogen niet-geprikte Grieken niet langer naar de bioscoop, sportschool of kapper.

Terwijl 2G op steeds meer plekken in Europa wordt ingevoerd, waagt Oostenrijk zich als eerste aan het verplicht vaccineren van de bevolking. Maar ook politici in België pleiten ervoor het debat over het verplicht vaccineren van de hele bevolking te openen. Juist om ‘een tweedeling in de samenleving’ te vermijden, zei vicepremier Petra De Sutter.

Duitse werkgevers zonder coronapas krijgen straks geen loon

Verschillende landen eisen al dat zorgmedewerkers zich laten inenten. Frankrijk en Griekenland deden dat als eerste. In beide landen verliep de invoering overigens niet zonder protest. Zo gingen in Frankrijk duizenden artsen en verpleegkundigen na het regeringsbesluit de straat op. Hun Griekse collega’s deden dat een paar dagen geleden nog om aandacht te vragen voor de toegenomen druk nu veel personeel door de verplichte vaccinatie regel is uitgevallen. Ook in Engeland en België dreigt voor zorgmedewerkers vanaf komend voorjaar ontslag als zij niet zijn ingeënt. Duitsland maakte deze week eveneens bekend een vaccinatie in de zorg verplicht te gaan stellen.

In sommige landen moeten ook werknemers buiten de zorg een coronapas laten zien. Daarbij geldt dan wel de 3G-regel. In Duitsland moet dat model al vanaf volgende maand in werking treden. Werknemers zonder coronapas moeten er rekening mee houden dat hun werkgever hen geen loon meer betaalt, waarschuwde minister van werkgelegenheid Hubertus Heil donderdag nog.

In Italië is dit al het geval. Daarbij geldt officieel de 3G-regel maar in de praktijk is die al richting de 2G-regel opgeschoven. Een negatieve test is weliswaar geldig, maar de test moet steeds vaker worden afgenomen en door de ongevaccineerde werknemer zelf worden betaald. Zelfs met een negatieve test op zak heeft niet-geprikt personeel het op sommige plekken lastig. Zo klaagden ongevaccineerde werknemers van een bedrijf in Lombardije vorige maand dat ze – ook al hadden ze een negatieve test laten zien – in een aparte ruimte moesten zitten met smerige toiletten en ze geen toegang kregen tot het hoofdgebouw of de kantine.

Na de invoering van 3G, proeven ook steeds meer Europese regeringen aan 2G als maatregel tegen het stijgende aantal besmettingen. En zij zullen de ontwikkelingen rondom de algemene vaccinatieplicht bij hun Oostenrijkse collega's de komende tijd ongetwijfeld nauwlettend in de gaten houden.

Lees ook:
Volledig gevaccineerd betekent niet meer overal hetzelfde

Met de invoering van een Europese digitale coronapas afgelopen zomer hoopte Brussel vrij reizen binnen de EU veilig te stellen. Maar nu verschillende landen een boosterprik eisen voor een geldige pas, wordt er weer druk overlegd.