Eurocommissaris wil EU-fonds om groene industrie overeind te houden

De dertigste verjaardag van de Europese interne markt had een schitterend feest moeten zijn, dat een jaar lang zou duren. Een jubeljaar waarin de grote successen zouden schitteren: het grenzeloze handelsvervoer, de rondreizende studenten, het Europees bellen en appen zonder extra kosten.

Het jubileum werd maandagavond afgetrapt met een ceremonie in Straatsburg, maar intussen zaten in Brussel de ministers van financiën van de eurozone met kwaaie koppen tegenover elkaar omdat vorige week bekend werd dat Frankrijk en Duitsland samen bijna 80 procent van de 672 miljard aan staatssteun binnen de EU voor hun rekening namen. Zij deden dat nadat de regels daarvoor tijdelijk waren versoepeld – eerst vanwege corona, later omdat er een energiecrisis was. Het zo stralend bedoelde feest is daardoor nu ongeveer net zo druilerig als het weer.

Dat heeft mogelijk nogal wat consequenties. De strenge regels voor staatssteun waren er juist zodat alle Europese landen zouden spelen op hetzelfde speelveld. Maar als rijke landen meer geld op hun bankrekening hebben om hun bedrijven overeind te houden en te helpen, dan krijgen de bedrijven in de kleinere, armere landen daar last van.

Schadelijke subsidiewedstrijd

Alle Europese landen hielden toch al hun hart vast sinds bekend werd dat de Verenigde Staten hun groene industrie met 500 miljard dollar gaan ondersteunen. Nu riskeert de Europese Unie niet alleen versplintering van de interne markt, maar ook een schadelijke subsidiewedstrijd met landen buiten het Europese blok.

‘Niet alle lidstaten hebben dezelfde reserves om staatssteun te geven. Dat is een risico voor de eenheid van Europa’, schreef Eurocommissaris Margrethe Vestager afgelopen vrijdag aan de ministers van financiën van de Europese landen. Ze legde hun een aantal vragen voor over de oplossing van het probleem.

Vestager wil ook de kleinere landen de mogelijkheid geven hun (groene) industrie overeind te houden. Daarvoor wil ze een Europees fonds oprichten. Om dat te vullen, zou de EU geld moeten lenen op de kapitaalmarkt. Op die manier zou de EU zich staande kunnen houden tegenover het Amerikaanse steunpakket voor de groene industrie en tegelijk haar eigen energietransitie een extra duwtje geven – iets wat goed zou uitkomen nu het Russische gas is weggevallen.

‘Made in Europe’-strategie

Vestager vraagt de mening van de ministers van financiën hierover. Dinsdag, als ze met zijn allen bij elkaar zitten, zullen ze bij het ontbijt de kwestie bespreken. Italië en Frankrijk hebben al gezegd dat ze voor zijn, net als Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad.

Frankrijk is zelfs een bijzonder agressieve voorstander van het fonds. Het land ziet een ‘Made in Europe’-strategie voor zich, waarin de regels voor staatssteun veel eenvoudiger zijn dan tot op heden. Als het gaat om de energietransitie, zou het volgens de Fransen bijvoorbeeld tot 2030 helemaal niet meer nodig moeten zijn om toestemming hiervoor aan Brussel te vragen.

Nederland staat niet te springen. In Duitsland zitten voor- en tegenstanders in dezelfde regering, waarin de sociaaldemocraten wél een fonds willen, maar de liberalen niet. De lidstaten hebben twee weken gekregen om te reageren. Daarna zal de Europese Commissie in februari met een analyse komen, waarover in februari in Zweden een driedaags topoverleg wordt gehouden.

Het Europees Parlement wilde deze week ook aangrijpen om de interne markt te vernieuwen en te verbeteren, maar bekijkt de zaak meer vanuit het perspectief van de consument. Voor hem zouden er nog best wat dingen kunnen verbeteren. Zo zijn diploma’s uit het ene Europese land nog altijd niet automatisch geldig in het andere en is het onmogelijk om in Nederland te kiezen voor een Duitse energieleverancier.

Lees ook:

Brussel vreest dat Amerika de groene industrie weglokt uit Europa

De Europese Commissie wil de regels voor staatssteun versoepelen om te voorkomen dat groene investeringen naar de Verenigde Staten weglekken. De lidstaten praten daar donderdag over op een EU-top in Brussel.