EU-landen lijken het zowaar eens over de buitengrenzen: die moeten dicht

Zoals wel vaker in Brussel, waren de afgelopen dagen een soort woordenboekspel. De Europese Commissie sprak van ‘stationaire infrastructuur’ en ‘permanente infrastructuur’ op de Europese buitengrenzen. Gewone mensen hebben het vaak over een ‘hek’, maar de commissie bleef vaag over de betekenis van die woorden. Zei de ene Eurocommissaris dat het vroegere taboe op het financieren van buitengrenzen is verdwenen, ontkende een ander dat weer.

Inmiddels is het duidelijk: de Europese Commissie is inderdaad niet langer faliekant tegen het betalen van grenshekken, plus alles wat daarbij hoort: wachttorens, grenswachten, wegen, drones. Naar alle waarschijnlijkheid keuren de 27 Europese lidstaten aan het eind van deze donderdag, misschien wordt het vrijdagochtend, een commissieplan goed dat in deze bedekte termen maatregelen bevat op het terrein van migratie.

Dat is bijzonder, want de 27 EU-landen hebben eigenlijk al sinds 2019 bonje over migratie, maar nu is er een aspect ontdekt waar ze het alle 27 over eens kunnen worden. Dat aspect heet, om weer een nieuw woordenboekwoord te introduceren, ‘de externe dimensie’ van migratie. Oftewel: alles op de grens en daarbuiten. Dat die grenzen harder moeten worden, is een analyse die de Europese lidstaten momenteel lijken te delen.

In eerste instantie betekent dat praktisch dat de EU zal meebetalen aan de grens tussen Turkije en Bulgarije, waar momenteel een hek staat dat niet werkt. Dat zou, gezien de hoge aantallen mensen zonder geldige papieren die in die hoek momenteel de EU betreden, nu moeten worden versterkt. Daarvoor zijn miljarden nodig. Op de langere termijn kunnen andere grenzen ook van hekken worden voorzien, al moet daar wel extra geld voor gevonden worden.

In de voorstellen van de Europese Commissie staat ook dat de EU meer werk wil maken van terugkeer van mensen die asiel aanvroegen in Europa, maar dat niet kregen. Op dit moment wordt 22 procent van de afgewezen asielzoekers daadwerkelijk naar het land van herkomst teruggestuurd. Dat percentage moet, met hulp van de Europese grensdienst Frontex, omhoog.

“Bij veel lidstaten leven zorgen over het voorjaar”, zo zei woensdag een senior EU-diplomaat. De vrees in die lidstaten is dat dan het aantal mensen dat zich zonder geldige reden in Europa wil vestigen, verder groeit.

Nu al is er groep landen die zegt het aantal migranten dat zich daar meldt niet aan te kunnen. Onder die landen bevindt zich ook Nederland. Dat heeft afgelopen maanden een aantal landen om zich heen verzameld om een oude Europese afspraak in ere te herstellen. Met Duitsland, België, Zweden, Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk, Luxemburg en Denemarken wil Nederland dat migranten, zoals ooit in Dublin is afgesproken, asiel moeten aanvragen in het eerste Europese land waar ze zijn.

Ook daar wil de Europese Commissie nu meer werk van gaan maken. De lidstaten lijken daar donderdag geen groot probleem van te maken.

De huidige Europese plannen zijn gemaakt in afwachting van Europese goedkeuring van het Migratiepact, dat de commissie twee jaar geleden voorstelde. Dat richt zich meer op de verdeling van asielzoekers binnen de EU. Landen zonder buitengrenzen moeten volgens dat plan verplicht een aantal mensen opnemen die in de grenslanden verblijven.

Dat plan wekte aan alle kanten weerstand op. Het werd in een la gelegd en komt daar nu in losse paragrafen weer uit. Zelfs een afspraak die vorig jaar pas werd gemaakt, dat 8000 asielzoekers die over de Middellandse Zee naar Europa zijn gereisd naar landen als Nederland, Frankrijk en Duitsland zouden worden overgeplaatst, is mislukt. Slechts 435 van die 8000 zijn daadwerkelijk geplaatst.

De hoop in Brussel is nu dat de herplaatsingsplannen meer kans maken als de buitengrenzen beter bewaakt zijn. Als het terugsturen, tegenhouden en herplaatsen in landen van herkomst eenmaal werkt zoals bedoeld, willen Europese landen volgend jaar wellicht ook de overplaatsingsbeloften nakomen.

Lees ook:

Het EU-hek om Europa wordt een steeds serieuzer plan

Jarenlang was het taboe, maar in Brussel wordt nu serieus gepraat over grenshekken en -muren aan de rand van Europa. De grootste Europese familie, de christendemocratische EVP, is sinds woensdag uitgesproken vóór. Ook de Europese Commissie is niet langer tegen.