EU gaat in migratieplannen steeds meer grenzen over

De boodschap van Europees Commissaris Ylva Johansson is nogal hard. “We kunnen niet voorkomen dat meer mensen op zee zullen sterven”, zei ze dinsdag. Johansson is verantwoordelijk voor migratie. Dat er voor de Italiaanse kust onlangs twee schepen vol migranten omsloegen noemt ze ‘tragisch’. Ze zegt dat er minder schepen vol mensen zouden moeten afvaren en dat er op termijn legale manieren moeten komen om naar Europa te migreren. Maar een pasklare oplossing kan ze niet geven.

De scheepsrampen waren beide te voorkomen geweest. De boten waren tijdig opgemerkt, maar reddingsoperaties kwamen te laat. Italië is het grote aantal migranten zat, en laat dat de laatste tijd luid en duidelijk weten.

Akkoorden

De Europese Commissie zit met de kwestie in haar maag. Twee jaar geleden bedacht ze een plan waarin Europese landen elkaar zouden helpen bij de opvang van mensen, maar dat is nog altijd niet aangenomen. Intussen roepen naast Italië steeds meer lidstaten, ook Nederland, om harde maatregelen.

Als een soort tussenweg zet de Europese Commissie in toenemende mate in op het voorkomen van vertrek van mensen. De Europese grensdienst Frontex sloot de afgelopen maanden overeenkomsten met Senegal, Mauritanië en Niger en is van plan zich in meer landen in Afrika te manifesteren. De akkoorden met staten in Afrika moeten er aan de ene kant voor zorgen dat er minder mensen uit die landen naar Europa vertrekken, en aan de andere kant dat in Europa afgewezen asielzoekers er weer worden opgenomen.

Op de langere termijn zou het langs die weg ook mogelijk moeten worden om mensen juist naar Europa te halen, want het vergrijzende continent heeft meer mensen nodig om het grote tekort aan arbeidsplaatsen te vullen. De Europese Commissie wil dat probleem echter los zien van het migratievraagstuk.

Nieuw computersysteem

De Europese Commissie gaat Frontex ook helpen bij het terugsturen van mensen die geen recht hebben om in Europa te blijven. Van de 340.000 mensen die in 2021 te horen kregen dat hun asielverzoek was afgewezen, werd maar 21 procent teruggestuurd.

Het verbaast de Europese Commissie bijvoorbeeld dat er maar weinig lidstaten zijn die gebruikmaken van de retourvluchten die Frontex aanbiedt. Zes landen, waaronder Duitsland en Frankrijk, maken daar veel gebruik van. Maar Nederland, net als 21 andere Europese landen, doet het terugsturen liever zelf. Het is daarin niet heel succesvol.

Het terugsturen van afgewezen asielzoekers moet de komende tijd verbeteren met een computersysteem dat vorige week in gebruik werd genomen. Daarmee kunnen Europese lidstaten zien of iemand al in een ander Europees land is afgewezen en is aangemerkt voor een terugkeerprocedure. Dat was eerder nog niet mogelijk.

Permanente infrastructuur

Of de plannen voor Nederland genoeg zullen zijn, is nog niet bekend, maar ze komen in ieder geval wel aan veel van de bezwaren tegemoet. Maar de mogelijkheid om migranten naar landen als Rwanda te sturen, wijst de Europese Commissie resoluut van de hand. “Die oplossing is niet bepaald beloftevol”, zei Johansson. “Het is al eerder geprobeerd, maar het werkte niet”, zei Europees Commissaris Margaritis Schinas.

In het Europees Parlement reageerde CDA-politicus Jeroen Lenaers, die onlangs een plan presenteerde waarin asielzoekers in landen buiten Europa moeten worden opgevangen, toch teleurgesteld. “Het is onbegrijpelijk dat de commissie blijft weigeren om lidstaten financieel te helpen bij het aanleggen van echte permanente infrastructuur zoals hekken aan de buitengrenzen. We hebben simpelweg de luxe niet om praktische en effectieve maatregelen zomaar van de hand te wijzen.”

Maar ook PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten toonde zich teleurgesteld. “De Europese Commissie moet juist tegenwicht bieden aan de roep van lidstaten om allerlei hekken”, vindt hij.

Lees ook:

Nog altijd spoelen dode migranten aan op Italiaans strand

Op het strand van Zuid-Italië zijn twee weken na een bootongeluk met migranten nog twee lichamen gevonden. Een van de twee doden was een kind. Het dodental is daardoor opgelopen tot 78, van wie 32 minderjarig waren.