In Senegal staat vandaag een procesdag gepland tegen oppositieleider Ousmane Sonko. Ondanks een demonstratieverbod dreigen zijn aanhangers de straat op te gaan: de rechtszaak is een politiek complot om hun held kapot te maken, klinkt het.
Er broeit iets in Senegal. Iets dat twee weken geleden tot ontploffing kwam, in de straten van Dakar, waar op 16 maart bij de rechtszitting rondom oppositieleider Ousmane Sonko grootscheepse rellen uitbraken. Een voor donderdag geplande protestmars door de straten van Dakar is door de autoriteiten verboden, uit angst voor herhaling, nu Sonko wederom voor de rechter moet verschijnen.
De man om wie het die dag allemaal ging, werd door politietroepen uit zijn konvooi gesleurd, om het zijn aanhangers onmogelijk te maken hem te volgen. Zelf liet Ousmane Sonko aan het eind van die dag weten hierbij aan een moordaanslag te zijn ontsnapt, ‘gepleegd door president Macky Sall’. Sonko claimde tijdens de rellen te zijn vergiftigd, en uiteindelijk thuis een uur te hebben gewacht op een ambulance die door politietroepen zou zijn opgehouden.
Charismatische corruptiebestrijder
Ousmane Sonko is de jonge (48), charismatische uitdager van Sall. Hij is leider van de grootste oppositiepartij Pastef, burgemeester van Ziguinchor en als oud-belastinginspecteur bekend als corruptiebestrijder die in 2015 schimmige praktijken en belastingontwijking door de Senegalese elite blootlegde.
Deze elite hoopt hij na de presidentsverkiezingen van volgend jaar februari opzij te kunnen schuiven, alleen kunnen twee rechtszaken dat bemoeilijken. Eén wegens smaad – omdat hij de minister van toerisme van corruptie heeft beticht – en één wegens verkrachting van een masseuse. Sonko ontkent, en zegt slachtoffer te zijn van een politiek complot: een veroordeling zou het hem onmogelijk maken mee te doen aan de presidentsrace.
Anti-westerse wind
De afgelopen jaren is er, net als in meer West-Afrikaanse landen, een anti-Franse wind opgestoken in Senegal. Vooral de jonge bevolking zet zich meer en meer af tegen de invloed van oud-kolonisator Frankrijk, waarmee de regering onder Macky Sall goede banden onderhoudt. De pan-Afrikanist Sonko verzet zich hiertegen, en wil bijvoorbeeld af van de CFA-franc als munteenheid – waarmee Senegal monetair zit vastgeklonken aan de euro.
“Ook maakt Sonko zich als burgemeester van Ziguinchor hard om de oude, koloniale Franse straatnamen gewijzigd te krijgen. Met dat soort dingen maakt hij zich ontzettend populair onder vooral de jeugd”, ziet ook de aan de Universiteit Leiden verbonden antropologe Mayke Kaag.
Het plaatst Sonko pal tegenover Macky Sall, zegt ze. “Die is zichtbaar betrokken bij de Internationale Organisatie voor Francophonie, heeft warme banden met het Westen, en heeft als president veel Europees donorgeld binnengehaald. Zelfs al zou hij zijn best doen om net als Sonko in te spelen op de anti-westerse tendensen, dan zou dat totaal ongeloofwaardig zijn.”
Politiek geweld is zeldzaam in Senegal
Al langer hint Macky Sall erop zich voor een derde termijn verkiesbaar te stellen. Dit ondanks de grondwet die het presidenten toestaat maar twee termijnen te dienen, nota bene door een wetswijziging die onder Sall zelf werd doorgevoerd. Maar, zo verdedigt hij zich nu, dat zou niet voor hem gelden, omdat deze wetswijziging van kracht werd toen Sall al president was.
In het doorgaans stabiele Senegal is politiek geweld zeldzaam, maar toen bij de parlementsverkiezingen in juni vorig jaar enkele oppositieleden wegens vormfouten werden uitgesloten van de kieslijst, kwam het tot rellen waarbij drie doden vielen. Een jaar eerder, nadat Sonko voor het eerst werd opgepakt na van verkrachting beschuldigd te zijn, vielen er bij dagenlange protesten veertien doden.
Politiek complot
Of deze verkrachtingszaak, die nog niet onder de rechter is gekomen, inderdaad een politiek complot is, kan Kaag niet zeggen. “Maar het is wel saillant dat Sonko, die zich laat voorstaan op zijn vroomheid en morele kompas, nu hiervoor terecht staat. Of het nu waar is of niet – ik ben geen rechter – diens juridische problemen worden sowieso politiek gebruikt om hem onderuit te halen.”
In een speech die hij dinsdagavond online plaatste, ontkende Sonko alle aanklachten en riep hij zijn achterban op de komende dagen ondanks het verbod de straat op te gaan. “Onze waardigheid staat op het spel.”
Eerste ongeregeldheden uitgebroken, AFP-journalist mishandeld
Woensdagavond kwam het al tot ongeregeldheden in Dakar, nadat studenten bij de universiteitscampus slaags raakten met zwaar bewapende ordetroepen. Vanaf de met hekken afgesloten campus bekogelden studenten de agenten met stenen, die traangasgranaten teruggooiden. Een AFP-journalist werd door een van de agenten op zijn achterhoofd geslagen, en samen met de andere aanwezige journalisten gesommeerd te vertrekken. De verslaggever werd uiteindelijk opgepakt en met een politiebusje afgevoerd, meldt het Franse persbureau. In het busje zou hij ook enkele keren geslagen zijn.
Lees ook:
Africa first! Jonge Senegalezen verzetten zich tegen Frans neokolonialisme
In 2019 vierde Senegal zestig jaar onafhankelijkheid van Frankrijk. Toen al begonnen jonge intellectuelen en activisten zich te roeren: volgens heeft de voormalige kolonisator het land nog altijd in de houdgreep.
