Een historisch vonnis: inheemse Sami winnen het recht om te jagen in hun eigen gebied

De gerechtelijke twist duurde ruim tien jaar en had een onwaarschijnlijke ontknoping. Inwoners van het Sami-dorp Girjas namen het in 2009 op tegen de staat en kregen gisteren hun gelijk op het hoogste niveau, bij het Zweedse hooggerechtshof.

Het Sami-dorp bepleitte dat het recht op vissen en jagen de leden van zijn gemeenschap toekomt, evenals de beslissing of ze dat recht al dan niet aan anderen toekennen. Er zijn in Zweden 51 Sami-dorpen, administratieve gemeenschappen die doorgaans een uitgestrekt gebied bestrijken, zoals ook in het geval van Girjas. Samen beslaan deze de helft van het totale landoppervlak. De Sami zijn de inheemse bevolking van Noord-Scandinavië en Noordwest- Rusland, het gebied dat ook Lapland genoemd wordt.

De Sami baseerden hun argumentatie op het gewoonterecht en de zogeheten rendierveeteeltwet, die de Sami in aangewezen gebieden het recht verleent rendieren te houden. In bepaalde regio’s behelst de wet ook het alleenrecht van de Sami om er te vissen en te jagen.

Onzin, meende de staat. Wij bezitten die grond, dus wij bepalen wie er mag leven van het land. De zaak lag eerder al bij een districtsrechtbank. Het besluit daarvan werd door de staat aangevochten in hoger beroep. Beide keren kozen de rechters de kant van het Sami-dorp.

In de David-en-Goliath-geschillen trok de inheemse minderheid meestal aan het kortste eind trekt

Maar dat dit nu ook de slotsom is van het hooggerechtshof, is historisch. In de David-en-Goliath-geschillen tussen Sami en de Zweedse staat is het meestal de inheemse minderheid die aan het kortste eind trekt. Daar zal Zweden op hebben gehoopt: het hooggerechtshof moet onze belangen uiteindelijk wel onderschrijven. Maar dit keer werd de staat gedwongen in te schikken. Het zal een precedent vormen, denkt ook rechter Sten Andersson, voor andere disputen tussen de Sami en de Zweedse overheid.

Het hooggerechtshof dook de archieven in en stelde vast dat de Sami in Girjas al zeker sinds het midden van de achttiende eeuw de facto recht hebben op de jacht. De rechters baseerden hun oordeel dan ook op het ‘urminnes hävd’, oftewel het ‘mensenheugenisrecht’: het recht dat al sinds mensenheugenis geldt, is doorslaggevend – of dit nu formeel is vastgelegd of niet.

Lees ook:

Inheems Sami-volk probeert de wonden van gedwongen assimilatie in Noorwegen te helen

In Noorwegen wordt een waarheids- en verzoeningscommissie opgericht voor de erkenning van het leed en de onderdrukking van de volken Sami en Kven. Is verzoening nog wel mogelijk?