Een hernieuwd atoomakkoord met Iran is verder weg dan ooit: ‘Het is niet dood, maar het beweegt niet meer’

Een hernieuwd akkoord dat Irans nucleaire ambities moet inperken – en waar nu al twee jaar over gesteggeld wordt – verdwijnt steeds verder uit zicht. Volgens Rafael Grossi, het hoofd van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), is de hoop op een nieuwe deal al bijna over de horizon verdwenen. Deze week beschreef hij het huidige akkoord, dat een doorstart moet krijgen, als een ‘lege huls’.

Toch zegt hij volgende maand naar Iran te willen afreizen, om de communicatielijnen open te houden, in de hoop dat er alsnog een diplomatieke oplossing gevonden kan worden.

Donald Trump trok de VS eenzijdig uit de oude deal terug

Het oorspronkelijke akkoord, dat onder de Amerikaanse president Obama met Iran werd gesloten, bepaalde onder andere dat Iran het eigen atoomprogramma flink zou inperken en dat de VS een groot deel van de sancties tegen het land zouden terugdraaien. Dat gebeurde, maar in 2018 besloot president Donald Trump de VS eenzijdig terug te trekken uit de deal, waarna Iran ook steeds vaker de gemaakte afspraken naast zich neerlegde.

Iran heeft inmiddels genoeg uranium om meerdere nucleaire wapens te bouwen, waarschuwde Grossi deze week. Volgens hem heeft Iran inmiddels zeventig kilo uranium tot 60 procent verrijkt en duizend kilo tot 20 procent. Hoogverrijkt uranium wordt gebruikt in kernwapens.

Grossi benadrukt overigens wel dat het produceren van zo’n wapen nog enkele stappen verwijderd is; eerst moet een deel van het uranium verder verrijkt worden tot een zuiverheid van 90 procent. Daarnaast moet er ook een kernkop vervaardigd worden die de nucleaire lading kan dragen.

De oorlog in Oekraïne staat besprekingen in de weg

De onderhandelingen over een hernieuwde deal werden onder president Biden weer opgestart, maar hebben in de laatste twee jaar niet tot een nieuwe overeenkomst geleid. Het laatste halfjaar zijn de diplomaten van alle betrokken partijen – naast de VS zijn dat het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Rusland, China en de Europese Unie – niet meer actief bezig geweest met de onderhandelingen, die in Wenen plaatsvonden.

Andere geopolitieke kwesties staan de besprekingen in de weg. Het feit dat Iran drones levert aan Rusland die worden ingezet in de oorlog in Oekraïne, heeft de geringe goodwill tussen de landen ernstig geschaad. Iran beklaagt zich ondertussen over nieuwe sancties die de VS en de EU hebben afgekondigd tegen Iran, in reactie op de harde repressie van Iraanse demonstranten door het regime.

Republikeinse Garde terroristisch?

In het VK en de EU wordt momenteel overwogen om de Revolutionaire Garde, de Iraanse elite-eenheid die een grote rol speelt in het dodelijk geweld tegen demonstranten, als een terroristische organisatie aan te merken. Als die stap genomen wordt, zullen de onderhandelingen waarschijnlijk definitief stranden, verwachten Europese diplomaten.

Ook Josep Borrell, de buitenlandchef van de EU, ziet de toekomst van het akkoord somber in. “Voorlopig staat het op pauze”, zei hij deze week tijdens een persconferentie. “Het is nog niet dood. Maar het beweegt niet.”

Lees ook:

Oorlog in Oekraïne werpt een schaduw over onderhandelingen nucleair Iran-akkoord

Een hernieuwd nucleair akkoord met Iran dreigt uit zicht te raken. Door de oorlog in Oekraïne zijn het nu niet de Amerikanen of de Iraniërs, maar de Russen die de boel frustreren.

EU-sancties tegen Iran na tweede executie, maar ‘niet duidelijk wat die moeten bereiken’

De EU voert strengere sancties tegen Iran in, nadat het land maandagochtend voor de tweede keer een demonstrant executeerde. Maar het effect van die sancties is klein, vermoeden experts.