Durven 17 Republikeinse senatoren hun partij in februari van Trump te verlossen?

Zijn er zeventien Republikeinse senatoren te vinden die definitief een einde durven te maken aan de politieke carrière van ex-president Donald Trump? We gaan er volgende maand achter komen.

Maandag stuurt de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, de daar op 13 januari aangenomen impeachment-aanklacht naar de Senaat.

Democraten en Republikeinen daar kwamen overeen dat die er zich vanaf 9 februari over zal buigen.

Tijdens de ‘rechtszaak’ in de Senaat zullen honderd senatoren, vermoedelijk onder voorzitterschap van opperrechter John Roberts, moeten oordelen over het ophitsen door Trump van zijn aanhangers tegen de verkiezingsuitslag, iets wat uitliep op een bestorming van het Capitool op 6 januari.

Een aantal leden van het Huis zal als aanklager optreden en betogen dat die stormloop – waarbij vijf doden vielen – zonder Trumps leugens over verkiezingsfraude niet zou zijn gebeurd.

Butch Bower

Trump heeft donderdag een in impeachment-zaken ervaren advocaat ingehuurd, Butch Bower, die hem van schuld zal proberen vrij te pleiten, omdat Trump op de demonstratie die aan de bestorming vooraf ging ook zei dat die vreedzaam moest zijn.

Bower, of een voor Trump opgeroepen getuige, zal ongetwijfeld ook betogen dat het hele impeachment-proces ongrondwettig is, omdat je moeilijk een president kunt afzetten die al weg is. Maar een groep van meer dan 150 juristen, waaronder een aantal uit onverdacht conservatieve hoek, heeft in een open brief geschreven dat dit argument niet klopt. De Senaat kan behalve afzetting namelijk ook nog beslissen dat de veroordeelde president nooit meer een hoge federale functie mag bekleden.

De juristen schrijven: “Als een functionaris alleen zou kunnen worden gediskwalificeerd wanneer hij of zij nog in functie is, dan zou een functionaris die het publieke vertrouwen heeft beschaamd daarvoor verantwoordelijkheid kunnen ontlopen door eenvoudig af te treden, een minuut voor de definitieve stemming in de Senaat.”

Behalve hun eigen expertise brengen de juristen ook de reputatie van de opstellers van de Grondwet in het geding, die in het politieke spraakgebruik in de VS standaard als geniaal worden afgeschilderd. Die zouden toch geen afzettings-artikel hebben geschreven met zo’n gapend gat?

Ideale uitweg

Niettemin lijken veel Republikeinse senatoren zich juist in dat gapende gat te willen werpen. Dat geeft hen immers een ideale uitweg. Zowel vrijpleiten als veroordelen van de voormalige president kan hen op kritiek komen te staan van verschillende groepen binnen de Republikeinse aanhang. Dat kan hun herverkiezing in gevaar brengen. Met het constitutionele argument in de hand kunnen ze de kool en de geit sparen.

Trump wordt alleen veroordeeld als minstens twee derde van de 100 senatoren, 67 dus, voor afzetting stemt. Er zijn 50 Democratische senatoren, 42 van hen zullen dat zeker doen. Als hun 8 nog twijfelende collega’s dat voorbeeld volgen, zijn er daar bovenop dus 17 Republikeinse stemmen nodig.

Zwaar bekritiseerd

Sommige Republikeinse senatoren hebben Trump zwaar bekritiseerd, Lisa Murkowski uit Alaska bijvoorbeeld. Maar tot nu toe heeft nog niemand van hen zich expliciet aan de kant van de oppositie geschaard. Na een rondgang onder senatoren concludeerde nieuwszender CNN dat de Republikeinen uitgaan van vrijspraak voor Trump.

De Washington Post houdt een handige lijst bij van hoe de kaarten momenteel liggen. Vrijdagnacht was van 11 senatoren is nog helemaal niet bekend hoe ze zouden kunnen stemmen – en zij kunnen de doorslag geven. Want als je de groepen ‘voor’ en ‘staat open voor’ veroordeling bij elkaar telt, kom je op 61, dat zijn er zes te weinig. Van de Republikeinen zijn er 28 hoe dan ook tegen een veroordeling van Trump. Daar hoeven er maar 6 bij te komen, en je hebt 34 tegenstanders, meer dan een derde: dan wordt Trump vrijgesproken.

Leider in ballingschap

In dat geval moet de Republikeinse partij wel verder met een leider in ballingschap in Florida die wellicht nog steeds een groot deel van de kiezers in beweging kan brengen – voor zichzelf of voor een door hem aangewezen kroonprins of -prinses.

Een aantal prominente Republikeinen van buiten de Senaat vindt dat geen aanvaardbare uitkomst, wist CNN vrijdag te melden. Zij doen in stilte een beroep op de Republikeinen in de Senaat om voor afzetting en uitsluiting te stemmen.

“Trump heeft een persoonlijkheidscultus rond zichzelf geschapen die moeilijk af te breken is”, zei een anonieme prominente Republikein tegen de tv-zender. “Maar een veroordeling kan dat voor elkaar krijgen.”

Stoorzender Trump

McConnell zelf zou Trump graag van het politieke toneel zien verdwijnen. Hij zegt dat niet rechtstreeks, maar hij gaf hem afgelopen week overduidelijk de schuld van de stormloop op het Capitool. En zijn stem voor of tegen de impeachment-aanklacht zal zwaar wegen in de fractie.

Komende week wordt dus de vraag waar hij en zijn fractie meer waarde aan hechten: een fragiele eenheid nu, of op weg gaan naar de congresverkiezingen van 2022 met een ernstig verzwakte stoorzender Trump.

Trouw-correspondent Bas den Hond (standplaats Boston) schrijft wekelijks een column over de Amerikaanse politiek. Lees ze hier terug.