Door Duitsers geroofde fossiel van ‘kipdino’ keert terug naar Brazilië

Na een slepende ruzie tussen Duitse en Braziliaanse paleontologen trekken die laatste aan het langste eind: het fossiel van de kipachtige dinosaurus Ubirajara jubatus komt terug naar Brazilië.

Dit tot tevredenheid van Braziliaanse paleontologen, die al sinds 2020 campagne voerden om de 110 miljoen jaar oude ‘ubirajara van Brazilië’ terug te krijgen. Inmiddels hebben deze dinokundigen een nieuwe reden gevonden om hun gesoebat met de Duitsers voort te zetten: er blijkt sprake van nog een ander gesmokkeld fossiel, de Irritator challengeri.

De Ubirajara jubatus is zo groot als een kip, waarvan de resten gevonden werden in het noordoosten van Brazilië, in het Araripe-bekken, een rotsachtige streek die bekendstaat om de grote hoeveelheid fossielen. De dino in kwestie lag in het Staatsmuseum voor Natuurhistorie in het Duitse Karlsruhe en was daar terechtgekomen zonder dat de Braziliaanse autoriteiten de vereiste papieren hadden verstrekt.

Brand in het museum

De Duitse regering weigerde aanvankelijk mee te werken aan repatriëring van het fossiel, maar het ministerie van wetenschap, onderzoek en kunst van de deelstaat Baden-Württemberg, waarin Karlsruhe ligt, besloot een onderzoek naar de herkomst van de ubirajara in te stellen, met een voor Brazilië positieve uitkomst.

Het Braziliaanse ministerie van buitenlandse zaken kondigde de terugkomst aan voor juni, zodat die mooi samenvalt met de heropening van het in 2018 afgebrande Nationale Museum in Rio de Janeiro. Dit museum herbergde talloze fossielen en voorwerpen van inheemse beschavingen in Brazilië, naast kunstschatten uit de hele wereld. Het meeste is door de brand verloren gegaan.

Sommige paleontologen pleiten ervoor het fossiel te geven aan het paleontologische museum in het stadje Santana do Cariri, in het zuiden van de deelstaat Ceará, waar het Araripe-bekken zich bevindt. Daarmee zou het echt naar zijn oorsprong terugkeren en niet naar het economisch ontwikkelde zuidoosten van het land, waar de metropolen Rio en São Paulo liggen. Dat zou voorkomen dat er opnieuw sprake is wetenschappelijk kolonialisme, net als toen het fossiel naar Duitsland werd gebracht, betogen de voorstanders. Bovendien kan het zichtbaarheid geven aan deze regio die zoveel fossielen herbergt.

Bijzonder snelle renner

Nu blijkt dat het fossiel van deze kipachtige dinosaurus niet het enige naar Duitsland gesmokkelde exemplaar was. Want ook de Irritator challengeri komt waarschijnlijk uit het Araripe-bekken. Begin mei verscheen er in het tijdschrift Palaeontologia Electronica een artikel over deze vleesetende dinosaurus - geen sterke bijter, wel een hele snelle renner - waarin de auteurs erkennen dat de manier waarop het fossiel in het Duitse Stuttgart terechtgekomen is niet de juiste kan zijn geweest. De onderzoekers ontdekten er dat delen van de botresten van de irritator waren vervalst. Aan hun irritatie hierover dankt het beest zijn naam.

Het tijdschrift trok hun publicatie half mei in, na kritiek over de herkomst van het fossiel. Twee van de auteurs hebben nu kenbaar gemaakt dat ze repatriëring van de irritator naar Brazilië steunen.

De directeur van het paleontologisch museum in Santana do Cariri, Allysson Pinheiro, hoopt op deze en nog meer repatriëringen van fossielen naar Brazilië. “Maar”, zo zei hij tegen de krant O Globo, “het proces is langzaam en bureaucratisch en vereist dat het ministerie van buitenlandse zaken tussenbeide komt.”

Lees ook:

Kipachtige dino zorgt voor strijd tussen Duitse en Braziliaanse paleontologen

Een dinosaurusfossiel van zo’n 110 miljoen jaar oud uit Brazilië heeft gezorgd voor internationaal wetenschappelijk geruzie.