Deze stuwdam werd op het verkeerde moment opengezet tijdens de waterramp in België

Het lijkt erop dat Wallonië sneller en alerter had kunnen reageren op waarschuwingen die binnen kwamen. Al op maandag stuurde het Europese bureau Efas, dat is opgericht om tijdig te kunnen reageren op extreme weersomstandigheden, zeker vier berichten over de zware regen die woensdag zou komen. Toch werden woensdagnacht mensen in hun woningen totaal verrast door het water dat plotseling metershoog in hun huis stond.

Terugkijkend rijzen vooral veel vragen over de rol van de Waalse autoriteiten bij het besluit om woensdagnacht de dam van Eupen open te zetten. Die dam ligt in de rivier de Vesder. Daar werd de bewuste nacht 150 kubieke meter water per seconde uit losgelaten, die stroomafwaarts een aantal dorpen als een tsunami trof. In Pepinster spraken bewoners van vloedgolven midden in de nacht, net als in Trooz, Verviers en Chaudfontaine.

Overtollig water

Het regende op dat moment extreem hard. Het stuwmeer van Eupen raakte vol en het overtollige water moest worden afgevoerd om te voorkomen dat de dam zou bezwijken. Maar dammen in andere rivieren in het gebied waren al eerder, op dinsdag, gecontroleerd opengezet. Zo werd daar ruimte gemaakt voor het water dat nog moest vallen. Bij de dam van Eupen echter werkte men met een ander weerbericht, dat minder regen voorspelde. Het bleek een vergissing van formaat.

Zodoende gebeurde het dat de dorpen rond de Vesder op woensdagnacht niet alleen die enorme hoeveelheid regen moesten verstouwen, maar ook het overtollige water uit het stuwmeer stroomopwaarts. Die combinatie was verwoestend.

Waarom niet eerder ontruimen?

Een tweede vraag waarop onderzoek antwoord moet geven, is die waarom burgemeesters hun dorpen niet eerder ontruimden. Hun was woensdag in de loop van de middag verteld dat de dam die avond zou worden geopend. Op basis van die informatie besliste bijvoorbeeld de burgemeester van Dolhain, ook aan de Vesder, om de bevolking op te roepen hun huizen te verlaten.

In dat dorp steeg het water die nacht tot 3,7 meter, maar slachtoffers vielen er niet. Iedereen was hogerop gegaan. In andere plaatsen was de waarschuwing, als die er was, veel vrijblijvender geweest of was de instructie juist lange tijd: verlaat uw huis niet.

Dat gebeurde onder meer in Verviers, waar de Vesder op woensdagnacht plotseling veranderde in een kolkende stroom die auto’s, bomen en huizen meesleurde. De burgemeester zegt dat hij wel was gewaarschuwd, maar voor minder water. Hij had de bevolking in eerste aanleg opgeroepen de kelders te ontruimen. De instructie om te evacueren kwam pas woensdagavond, toen het water al hoog in de straten stond.

Tot nu toe zijn bij de watersnood in België zeker 36 mensen overleden; er zijn nog zes vermisten. Ook kunnen 12.000 mensen niet terug naar huis, omdat hun woningen te zwaar beschadigd zijn geraakt.

Lees ook:

Eén bruine zee van modder. Zoiets hebben ze in de Ardennen nog nooit meegemaakt

De Vesder, normaal een onbetekenend stroompje, werd een verwoestende waterstroom. Nu het water in de rivier is gezakt, blijkt pas wat er allemaal is meegesleurd.