SatellietbeeldenHoutkap
Deze satelliet ziet hoe boeren het Amazonegebied weghappen
De Braziliaanse vleesverwerker JBS koopt vee uit de Amazone van illegale boerderijen. Uit satellietdata blijkt hoe boeren stukken regenwoud opslokken.
Inheems territorium wil in Brazilië zeggen dat de inheemsen die er wonen bepalen wat er in het gebied gebeurt en dat buitenstaanders er geen economische activiteiten mogen ontplooien. Maar in het gebied van de Kayabi is 80.000 hectare land illegaal in handen van boeren, die er bos hebben gekapt om hun boerderij op te zetten.
Een voormalige chief vertelt erover, met tussenpozen van dagen en weken via audio’s in WhatsApp, als er verbinding is, en als er geen veeboeren in de buurt zijn. Hoeveel boeren er op zijn land zitten, weet hij niet. “We blijven zoveel mogelijk uit de buurt”, zegt Lourenço Kayabi. Hij is bang en wil niet met zijn echte naam in de Nederlandse pers.
De chief denkt dat de boeren zich bevinden in het uitgestrekte inheemse territorium van circa een miljoen hectare van de Kayabi, Munduruku en Apiacá, inheemsen in het noordelijkste puntje van de deelstaat Mato Grosso in het midwesten van Brazilië. Dat is op een afstand van zo’n twintig kilometer van waar de chief zelf woont.
2410 hectare bos tegen de vlakte
Onderzoeksjournalistiek platform Pointer (KRO-NCRV) heeft nu met data en satellietbeelden ontdekt dat bij de boerderij Santa Laura do Xibanti in deze regio ongeveer 2410 hectare bos tegen de vlakte is gegaan tussen 2001 en 2019. De satellietbeelden zijn van Global Forest Watch, een initiatief van het World Resources Institute. Ze illustreren hoe de agrarische sector stukjes regenwoud opslokt in Brazilië.
Ook blijkt dat deze boerderij indirect koeien heeft geleverd aan een vestiging van JBS, de grote Braziliaanse vleesverwerker die bijvoorbeeld aan supermarkten verkoopt.
Trouw en Pointer kregen vrachtbrieven te zien via het Braziliaanse onderzoeksplatform Agência Pública, waaruit blijkt hoe de transacties in zijn werk zijn gegaan. De boer zet de koeien die hij wil verkopen op naam van zijn zoon, die een boerderij heeft buiten het Kayabí-gebied. Deze brengt de koeien naar zijn eigen boerderij in de gemeente Apiacás. Van daaruit wordt het vee naar de vestiging van JBS in Lucas do Rio Verde gebracht, voor de slacht.
De boer is voor de ontbossing beboet en zijn boerderij staat onder embargo, blijkt uit informatie van de milieuhandhavingsorganisatie Ibama. JBS verklaart in een reactie dat de vrachtbrieven waarop Trouw en Pointer zich baseren niet openbaar zijn en dat het voor het bedrijf dus moeilijk is om te achterhalen of een indirecte leverancier wel legaal opereert.
Systeem van blockchain
Niettemin is het bedrijf gevoelig gebleken voor veelvuldige kritiek die het van natuurbeschermingsorganisaties heeft gekregen wegens het kopen van vlees uit ontbost gebied. Het is bezig een systeem van blockchain op te zetten. Dat wil zeggen dat van weiland tot slachthuis duidelijk is waar het vlees vandaan komt. Maar deze blockchain zou pas ingaan in 2025.
“Blockchain is een techniek waar muziek in zit”, zegt hoogleraar tropische bosecologie Pieter Zuidema van de Wageningen Universiteit. “Maar 2025 is wel laat, dat kan wel wat sneller voor zo’n groot bedrijf.” Zuidema zegt zich grote zorgen te maken over het verdwijnen van bomen, planten en dieren door ontbossing in de Amazone. “Denk aan jaguars, die grote gebieden nodig hebben om te kunnen overleven, en die steeds meer versnipperd raken door ontbossing.”
De inheemsen zijn onderling verdeeld over hoe zij zich tegenover agrarische indringers moeten opstellen. De jongeren voelen meer voor een deal met de boeren om er economisch wijzer van te worden, maar de ouderen moeten niets van hun aanwezigheid hebben. Ze kijken terug op een traumatisch verleden.
In de jaren zestig, toen Brazilië een dictatuur was (1964-1985), werden de Kayabi, Munduruku en Apiacá door het leger verdreven naar een ander inheems territorium verder naar het oosten in Mato Grosso. Een aantal van hen liep jaren later terug, zich verbergend onder de bladeren van de bomen tegen de vijand. De ouderen weten dat nog en willen daarom onder geen beding een akkoord met de boeren sluiten. Lourenço Kayabi: “Wij weten door onze geschiedenis maar al te goed dat we deze boeren niet kunnen vertrouwen”.
De naam van de chief is bij de redactie bekend.
Lees ook:
Aan Braziliaans vlees zit een luchtje. Toch verdient de grootste slagerij ter wereld miljarden
Het Braziliaanse vleesbedrijf JBS wordt beschuldigd van medeplichtigheid aan illegale ontbossing.
