Polarisatie
Debat over hoofddoek laait weer op in Turkije
De hoofddoek is terug in het Turkse politieke debat, na een oppositievoorstel om het recht op het dragen van een hoofddoek te verankeren in de wet.
Begin deze maand plaatste Kemal Kiliçdaroglu, leider van de oppositiepartij CHP, een filmpje op zijn Twitterkanaal waarin hij zei de kleding van vrouwen te willen depolitiseren. Zijn voorstel: het recht van vrouwelijke ambtenaren om wel of geen hoofddoek te dragen vastleggen in de wet.
Het was een verrassend plan, omdat de hoofddoek de laatste jaren geen groot issue meer was in Turkije, tenminste niet in de politiek. Bovendien was de CHP van Kiliçdaroglu lang tegen de hoofddoek, net als de oprichter van de partij en stichter van de moderne Turkse republiek Mustafa Kemal Atatürk, die de hoofddoek niet vond passen bij de seculiere waarden die hij wilde uitdragen.
Jarenlang was de hoofddoek verboden in het Turkse parlement, op universiteiten en voor werknemers van de publieke sector. Vrouwen moesten kiezen tussen studeren of een baan bij de overheid en de hoofddoek. “Wij hebben ook fouten gemaakt in het verleden”, zegt Kiliçdaroglu daar nu over.
‘Geen hoofddoekprobleem’
De gematigd islamistische regeringspartij AKP van president Recep Tayyip Erdogan heeft ervoor gezorgd dat deze restricties sinds 2008 stapsgewijs zijn opgeheven en verwijst daar ook naar in zijn reactie op het oppositievoorstel. “Dankzij onze strijd is er vandaag de dag geen hoofddoekprobleem in Turkije”, aldus Erdogan.
Het voorstel van oppositieleider Kiliçdaroglu kon dan ook niet op instemming rekenen van de conservatieve AKP. En president Erdogan kwam met een eigen idee: niet een hoofddoekwet, maar de grondwet veranderen. Deze week zette hij nog hoger in en daagde Kiliçdaroglu uit: “Als je de moed hebt, kom op, laten we een referendum houden”.
Erdogan zei daarnaast over de grondwetswijziging dat hij het niet bij de hoofddoek wilde laten: “Laten we hier niet stoppen, laten we ook onze familiewaarden verstevigen”, waarbij hij benadrukte dat een gezin bestaat uit een man en een vrouw. Volgens critici ziet Erdogan zijn kans schoon om zo zijn opvattingen over de beperking van lhbti+-rechten op te leggen.
Met het oog op verkiezingen in juni volgend jaar wordt het voorstel van Kiliçdaroglu door velen gezien als een handreiking naar vroom-islamitische kiezers, onder wie de seculiere partij van oudsher weinig steun geniet. Erdogan valt de CHP nog geregeld aan op het vroegere anti-hoofddoekstandpunt, en met het wetsvoorstel lijkt de oppositieleider deze troef uit Erdogans handen te willen slaan.
‘Nog steeds worden vrouwen met hoofddoek lastiggevallen’
Activiste Rümeysa Çamdereli van de moslimfeministische organisatie Havle reageert positief op het oppositie-initiatief, want dat het helemaal geen issue meer is, daar is ze het niet mee eens. “Nog steeds zijn er bedrijven waar geen plaats is voor vrouwen met een hoofddoek en worden vrouwen met hoofddoek lastiggevallen.”
Maar ze vindt het kwalijk, zegt ze via de telefoon, dat de regering de hoofddoekkwestie als excuus probeert te gebruiken om conservatieve familiewaarden op te leggen. “Dat is een groot risico. Wij voelen ons daar helemaal niet bij thuis”, aldus Çamdereli. Havle is ook solidair met met lhbti+-moslims.
Waar oppositiepoliticus Kiliçdaroglu hoopte dat zijn idee zou bijdragen aan vermindering van polarisatie in het land, lijkt juist het tegenovergestelde te gebeuren. Çamdereli, die zelf ook een hoofddoek draagt, ziet dat het onderwerp vooral wordt gebruikt voor electoraal gewin: “We willen niet dat onze kwestie wordt gebruikt als een politiek onderwerp, door beide zijden niet”.
Lees ook:
Queer én moslim in Turkije, daar hoor je maar weinig over
Voor queers in Turkije is zeggen dat je lesbisch, homo- of biseksueel, trans of intersekse bent, één ding. Zeggen dat je ook moslim bent, is een tweede.
