Brexit
Deadlinestress voor miljoenen EU-burgers in Verenigd Koninkrijk: uren in de wacht bij de overbelaste hulplijnen
EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk willen blijven wonen en werken hadden tot en met woensdag de tijd om een verblijfsstatus aan te vragen. Wie de deadline mist, verliest zijn rechten.
De vragen van bezorgde EU-burgers bleven afgelopen dagen binnenstromen in de mailbox van Monique Hawkins. De Nederlandse woont al meer dan een kwarteeuw in Groot-Brittannië en komt als medewerker van the3million-organisatie op voor de rechten van EU-burgers in het VK.
Met de deadline in zicht zag zij de stress toenemen. Tot 1 juli hadden EU-burgers de tijd om zich aan te melden voor een verblijfsstatus. Zo’n 10.000 tot 12.000 mensen per dag deden dat de afgelopen week nog op het laatste nippertje. Soms hingen ze uren in de wacht bij de overbelaste hulplijnen.
Zo’n ‘settled status’ is nodig om in het VK te kunnen blijven wonen en werken, nu het land geen lid meer is van de Europese Unie. Voor het huren van een huis, voor een sollicitatie of ziekenhuisbehandeling heb je een verblijfsvergunning nodig. Om de status te bemachtigen moet je kunnen aantonen al voor 31 december 2020 in het VK gewoond te hebben.
Probleem: er is nooit een registratieplicht geweest
Zo’n 5,6 miljoen EU-burgers deden dat inmiddels. En dat zijn er veel meer dan de drie miljoen die de Britse regering had verwacht. “In het VK is nooit een registratieplicht geweest, zoals in Nederland bijvoorbeeld wel het geval is”, zegt Hawkins. “De regering kan nu dus ook niet weten hoeveel mensen zich niet op tijd hebben aangemeld.”
En die mensen zullen er zeker zijn, vreest Hawkins. “Laatst sprak ik nog een man die dacht dat hij zich niet hoefde te melden omdat hij een paar jaar geleden – meteen na het brexit-referendum – een verblijfsvergunning had aangevraagd. Maar die is straks ongeldig, omdat die nog op de oude situatie (en dus op het EU-recht) is gebaseerd. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom mensen de boodschap hebben gemist. Of denken dat het niet voor hen geldt omdat ze hier al decennialang wonen.”
Dat slechts twee procent van de aanvragen afkomstig is van mensen boven de 65 jaar, zou er inderdaad op kunnen wijzen dat veel ouderen denken dat hun rechten wel gegarandeerd zijn. Ook bestaan er zorgen over kwetsbare groepen als dementiepatiënten, daklozen of mensen met een verstandelijke beperking. Een groep van veertig organisaties die met kwetsbare groepen werkt, vroeg de Britse premier Johnson de deadline uit te stellen. “Zelfs als maar één procent van de miljoenen EU-burgers niet in staat is om zich op tijd te melden, gaat het nog altijd om tienduizenden mensen”, beargumenteerden zij.
Door de coronacrisis was het voor deze organisaties extra moeilijk om hun doelgroep te bereiken. Ook Hawkins vindt de lockdown een legitieme reden om de deadline uit te stellen. “Omdat veel ambassades dicht waren, was het bijvoorbeeld heel lastig om een verlopen paspoort te verlengen en voor de aanvraag van een verblijfsvergunning is een geldig legitimatiebewijs nodig.”
Getrouwde naam valt buiten het vakje
Sommige Nederlandse vrouwen die met een Brit zijn getrouwd, kunnen nog een ander probleem tegenkomen. “Vaak staat als eerste hun meisjesnaam in hun paspoort en daarachter pas de naam van hun echtgenoot. Maar die laatste valt buiten het vakje dat de app scant. Als zij in het dagelijks leven hun getrouwde naam dragen, maar op hun verblijfsstatus komt hun meisjesnaam te staan, kan dat straks nog tot ingewikkelde situaties leiden. Ook kennen we gevallen van oudere Nederlandse vrouwen die alle papieren op de naam van hun Britse man hebben staan. Omdat zij zich nooit hebben hoeven registreren is het voor hen lastig te bewijzen dat ze hier al heel lang wonen.”
Zo’n 400.000 mensen die wel op tijd waren met hun aanvraag zitten alsnog in onzekerheid omdat de afhandeling van alle verzoeken enorme vertraging heeft opgelopen. “We krijgen heel veel e-mails van mensen die al een paar maanden wachten op het verlossende antwoord en niet kunnen slapen omdat ze niet weten of ze mogen blijven”, zegt Hawkins.
Vertrouwen op coulance
De regering heeft verzekerd dat zij wel hun rechten behouden zolang ze kunnen aantonen dat hun aanvraag voor het verstrijken van de deadline is ingediend. Hawkins vertrouwt erop dat de regering daar inderdaad coulant mee omgaat. Maar of werkgevers en huisbazen dat ook zullen doen? “Ik hoorde laatst van een van de wachtenden dat hij geen hypotheek kon krijgen omdat hij nog geen bewijs van zijn verblijfsvergunning aan de bank kon overhandigen.”
Hoe coulant de regering zal omgaan met de mensen die de deadline hebben gemist is afwachten. “In het uittredingsverdrag is bepaald dat mensen een goede reden voor uitstel hebben ze alsnog de kans moeten krijgen een verblijfsvergunning aan te vragen”, legt Hawkins uit. “Maar voor deze mensen geldt: tot de uitslag binnen is – en dat kan wel maanden duren – verliezen ze hun rechten. In die periode zijn ze echt de pineut.”
‘Worsten-deadline’ uitgesteld
Voor de zoveelste keer wordt een brexit-deadline op de lange baan geschoven. De Europese Commissie heeft ingestemd met het Britse verzoek om een ‘gratieperiode’ te verlengen voor controles op goederen tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland. Het gaat om gekoelde vleesproducten. De Britse douane moet, namens de EU, vaststellen of die in Noord-Ierland blijven of naar EU-lidstaat Ierland gaan. Invoering van die controles was al met een halfjaar uitgesteld, tot donderdag, maar Londen krijgt nu drie maanden extra de tijd. Wat Brussel betreft is dit echt het laatste uitstel van volledige invoering van de zwaarbevochten brexit-afspraken over Noord-Ierland.
Lees ook:
De EU-burgers in Engeland voelen hoe hard de brexit is
Zo’n drie miljoen EU-burgers die in het Verenigd Koninkrijk wonen, moesten actie ondernemen om na de brexit te mogen blijven. Ze vrezen dat ze zich nooit meer zo veilig zullen voelen als voorheen.
