Wit-Rusland
De Wit-Russische diaspora wordt bedreigd en op straat gevolgd. ‘'We voelen ons helemaal niet veilig’
De toenemende activiteit van het regime van Aleksandr Loekasjenko buiten de eigen landsgrenzen jaagt de Wit-Russische diaspora angst aan.
Het overkomt meer Wit-Russische vluchtelingen. Ze worden op sociale media bedreigd met fysiek geweld; anderen worden op straat geschaduwd door vreemdelingen. “We voelen ons helemaal niet veilig”, aldus Olga Karatsj, een Wit-Russische opposant die in de Litouwse hoofdstad Vilnius verblijft. De voorbije weken zeiden vijf leden van de diaspora in Vilnius zich op deze manier bedreigd te voelen.
Loekasjenko kan ook in het buitenland toeslaan
Olga Karatsj, die de activiteiten van de Wit-Russische gemeenschap in Litouwen coördineert, nam dinsdagavond deel aan een rouwbijeenkomst in Vilnius voor Vitaly Sjisjov. Deze 26-jarige Wit-Russische activist werd dinsdag dood gevonden in een park in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Hij was opgehangen, en zijn lichaam vertoonde ook andere sporen van geweld.
Volgens Karatsj past Sjisjovs dood in een reeks gebeurtenissen die aantoont dat de veiligheidsdienst van Aleksandr Loekasjenko, die nog steeds de naam KGB draagt, ook in het buitenland kan toeslaan. “Als de KGB ons wil doden doen ze dat”, meent ze.
Het begon eind mei, toen de prominente Wit-Russische activist Roman Protasevitsj uit een Europese lijnvlucht van Ryanair werd geplukt. Dit weekeinde werd sprintster Kristina Tsimanoeskaja in Tokio bijna ontvoerd, nadat ze kritiek had geuit op de Wit-Russische leiding tijdens de Olympische Spelen daar. Ze redde zichzelf door op de luchthaven van de Japanse hoofdstad agenten aan te klampen, die haar in veiligheid brachten. Woensdagavond arriveerde de atlete in Polen, het land dat haar asiel aanbood.
Eén ding maakt de Wit-Russen bang
En dan nu de vermeende moord op Vitaly Sjisjov, een van de tienduizenden Wit-Russen die het voorbije jaar hun land ontvluchtten. Zij vormen in buurlanden als Litouwen, Polen en Oekraïne een actieve diaspora, die steun verleent aan de strijd tegen het regime van Aleksandr Loekasjenko. Zo zette Sjisjov zijn oppositie voort bij de organisatie ‘het Wit-Russische Huis’, onder andere door humanitaire bijstand te verlenen aan andere bannelingen.
Over de achtergrond van zijn dood zijn veel vragen. Zo was Sjisjov verre van bekend als activist en zijn er prominentere Wit-Russische organisaties in Kiev. Juist dat maakt haar landgenoten bang, vertelt Olga Karatsj. “Hij was geen politiek leider maar een vrijwilliger die vluchtelingen hielp”, aldus Karatsj. “Vijfennegentig procent van de diaspora is zoals Vitaly. Zijn dood is voor hen een duidelijk signaal: het regime wil dat zij hun activiteiten staken.” De politie in Kiev doet strafrechtelijk onderzoek naar de dood van Sjisjov: ook hij werd in de dagen voor zijn dood door vreemdelingen geschaduwd.
De diaspora in Vilnius schreef in juni een brief over de bedreigingen aan het Litouwse parlement, dat hulp aanbood, zoals intensieve politiebescherming. Rondlopen met een bodyguard is ‘gecompliceerd’, vindt Karatsj. “Dan ben je niet meer vrij om te doen wat je moet doen.”
Het beste antwoord is de activiteiten juist te intensiveren, vindt de opposant, en dat moet de EU ook doen. “Europa helpt ons het best door de democratische krachten voluit te blijven steunen. We mogen niet buigen voor chantage. Want dan ziet Loekasjenko dat die werkt.”
Gesloten rechtszitting
Woensdag begon in Minsk de rechtszaak tegen Maria Kolesnikova en Maksim Znak, twee vooraanstaande opposanten die al tien maanden gevangen zitten. Het tweetal is lid van het zevenkoppige bestuur van de zogeheten Coördinatieraad, die door democraat Svetlana Tichanovskaja werd opgericht om een vreedzame overdracht van de macht mogelijk te maken. Ze worden beschuldigd van ‘deelname aan een samenzwering met als doel de macht te grijpen’, waar twaalf jaar celstraf op staat.
Lees ook:
Moord op Wit-Russische activist lijkt boodschap van een getergd regime
De dood van de Wit-Russische activist Vitaly Sjisjov lijkt een harde boodschap aan oppositie en buurlanden van een regime dat geen middel schuwt om aan de macht te blijven. Het drijft Loekasjenko en de zijnen stevig in de armen van het Rusland van Poetin.
