De strijd om het Amerikaanse stemrecht is in volle gang

De hindernissen die tal van staten in de Verenigde Staten opwerpen voor burgers die willen stemmen, zijn ‘onamerikaans’, zei president Joe Biden dinsdag. “Democratie of autocratie, dat is de keus nu.”

De Amerikaanse president gooide met zijn toespraak in Philadelphia, de stad waar de grondwet van het land werd opgesteld, zijn volle politieke gewicht in de strijd tegen die hindernissen. Met zoveel woorden schaarde hij de Republikeinen, die de maatregelen overal doorvoeren waar ze de meerderheid hebben, onder de ‘binnenlandse vijanden’ die elke president bij zijn aantreden zweert te zullen bestrijden. Maar hij heeft geen directe bevoegdheid om er iets aan te doen. Het Congres, dat die bevoegdheid wel heeft, is er verdeeld over.

Texaanse Democraten gevlucht naar DC

Bidens stelling werd maandag onderstreept door enkele tientallen Democratische leden van het parlement van Texas, die in twee gecharterde vliegtuigen de vlucht namen naar de Amerikaanse hoofdstad Washington DC. Doordat ze niet meer meedoen aan een speciale zitting van het parlement, komt de behandeling van een wet over de regels rond verkiezingen daar stil te liggen. De gouverneur van Texas heeft gedreigd hen met geweld naar het parlementsgebouw te halen, maar in Washington heeft de staatspolitie geen arrestatiebevoegdheid.

Daarmee komt de strijd rond verkiezingsregels in de VS tot een kookpunt. Democraten, actievoerders voor stemrecht en vertegenwoordigers van minderheidsgroepen zien met afgrijzen hoe al in zeventien staten wetten zijn aangenomen die tot doel lijken te hebben de opkomst te beperken, en dan vooral van bevolkingsgroepen die doorgaans Democratisch stemmen, zoals Afro-Amerikanen en inwoners van grote steden.

In een aantal staten hebben daarnaast politieke functionarissen – in die staten veelal Republikeinen – meer invloed gekregen op het verloop van verkiezingen en het officieel vastleggen van de uitslag. Zo willen de Republikeinen in Texas het stemmen per post beperken en waarnemers van politieke partijen meer bevoegdheden geven. En in Montana zijn bij het stemmen allerlei identiteitsbewijzen toegestaan, maar niet de pasjes die universiteiten aan hun studenten geven.

Geblokkeerd in de Senaat

De uit Texas gevluchte afgevaardigden zeiden te beseffen dat ze de wet in Texas niet eeuwig kunnen tegenhouden. “We hebben het Congres nodig om de ‘Voor het Volk-wet’ en de ‘John Lewis-wet’ op het kiesrecht aan te nemen”, zeiden ze in een verklaring. Die twee wetten stellen algemene regels aan federale verkiezingen, en maken van het ministerie van justitie een machtige toezichthouder op de stembusgang.

De wetten zijn al door het Huis van Afgevaardigden aangenomen, maar worden geblokkeerd door de Republikeinen in de Senaat. Die hebben daar niet de meerderheid, maar kunnen de meeste wetten toch blokkeren dankzij de traditionele regel dat er voor aanvaarding 60 van de 100 stemmen nodig zijn. Biden, die zelf 36 jaar senator was, riep niet, zoals veel vooraanstaande Democraten hoopten, op tot afschaffing van die regel. Hij hoopt dat acties overal in het land om de opkomst te vergroten de Republikeinse maatregelen zullen neutraliseren

De Republikeinen hameren ondertussen op het gevaar van verkiezingsfraude, daarbij aangevuurd door ex-president Donald Trump. De voorbeelden van fraude zijn schaars, maar in Texas is nu toch een geval ontdekt. Een man in Houston, door CNN gefilmd omdat hij na zes uur in de rij als laatste mocht stemmen, bleek een strafblad te hebben en was voorwaardelijk vrij. Dan mag je niet stemmen. Hij is gearresteerd en zal als hij ervoor veroordeeld wordt voor minstens twee en mogelijk wel twintig jaar de gevangenis in gaan.

Lees ook:

Republikeinse blokkade van hervormingen stemrecht legt grenzen van Bidens macht bloot

Met hun blokkade van een door de Democraten vurig gewenste kieswet, laten de Republikeinen zien hoe lastig het voor president Biden wordt om zijn plannen uit te voeren.