The Winner Takes AllHet politieke midden
De Republikeinse wethouder Joe Levesque (67) worstelt: ‘Ik ben van het politieke midden, terwijl mijn partij extreem is geworden’
Hoe is het om kiezer te zijn in een land met maar twee partijen? Joe Levesque (67) woont in Alstead in New Hampshire (1864 inwoners), waar hij wethouder is. Hij leerde er als Republikein in de linkse staat Massachusetts mee leven dat zijn stem bijna nooit meetelt.
“Ik heb jarenlang in de computerindustrie gewerkt. Waar je dan altijd naar zoekt, is de hoofdoorzaak. Als een programma niet werkt, kijk je naar de foutmeldingen, en je ziet bijvoorbeeld dat het op een bepaald punt een instructie mist, het weet niet meer hoe het verder moet. Dan moet je vragen: hoe komt het dat die instructie ontbreekt? Als ik naar de politiek kijk, zie ik niemand die op zoek is naar de hoofdoorzaak. Niemand op links, niemand op rechts.
“Ik las in de krant dat er misschien weer een sluiting van de overheid komt, maar dat ze die kunnen voorkomen door het schuldenplafond te verhogen. Dan denk ik, je moet doen wat niet meer gedaan is sinds Bill Clinton president was: de begroting in evenwicht brengen. Dan kan het schuldenplafond gewoon blijven waar het is. Valt daar nou echt niet meer over te praten?
“Mijn politieke leven begon toen ik van de middelbare school kwam. In 1972 kreeg ik stemrecht, en net dat jaar was er een presidentsverkiezing, Richard Nixon tegen George McGovern. Nixon was de enige die zei: ik zal een einde maken aan de Vietnamoorlog. McGovern niet, typisch een politicus, hij ontweek de vraag. Dus ik stemde voor Nixon. Twee jaar later stonden ze natuurlijk op het punt Nixon te impeachen vanwege Watergate. Al mijn vrienden reden rond met bumperstickers: ‘Kijk mij er niet op aan, ik kom uit Massachusetts’, want onze staat was toen de enige die voor McGovern had gestemd. Ik stond toen niet geregistreerd als aanhanger van een partij, maar gaandeweg besloot ik dat ik meer gemeen had met de Republikeinen dan met de Democraten.
Winner takes all
Verkiezingen in de VS zijn alles of niets. Of het nu gaat om een zetel in de gemeenteraad of het presidentschap, er kan er maar één winnen, ook al is het met nog zo’n klein verschil. Dat heeft grote gevolgen voor hoe in de VS politiek wordt bedreven, en voor hoe Amerikanen tegen elkaar aankijken. Dit is deel 4 in een serie over ‘winner takes all’.
Eerdere delen:
Kiessysteem: ‘Winner takes all’: De achilleshiel van de Amerikaanse democratie
Capitoolbestorming: Partijhaat is groter dan partijliefde in versplinterd Amerika
Kiesdistricten: Wie in de VS de macht heeft, mag kiesdistricten hertekenen en zo zijn eigen kiezers kiezen
Van onafhankelijk naar Republikeins
“In de jaren tachtig stuurde het computerbedrijf waarvoor ik werkte me naar Los Angeles om een probleem op te lossen. Ik was altijd blij als ik naar L.A. mocht, want voor vluchten van meer dan vijf uur mocht je businessclass boeken. En dit lijf is niet echt gebouwd voor economy. Dus ik ging, genoot van de vlucht, loste het probleem op en boekte mijn ticket terug naar Boston. Kom ik op het vliegveld, vertellen ze me dat ik naar economy ben omgeboekt! Ik vroeg: hoezo? Het antwoord was dat alle mensen in business naar economy moesten, omdat alle mensen in de eerste klas naar business moesten, omdat senator Edward Kennedy (een Democraat, red.) en zijn gevolg deze vlucht terug naar Boston wilden nemen.
“Toen begon het me te dagen. Om te beginnen is die vent senator voor Massachusetts, dus hij moet in Massachusetts zijn of in Washington DC, wat heeft hij in L.A. te zoeken? Ten tweede heeft hij meer geld dan God, hij kan zich een eigen vliegtuig permitteren. Waarom moet hij mij dwarszitten? Ik werd dus in economy gepropt en moest mijn eigen bier betalen. Nadat ik was geland, ben ik naar het stadhuis gegaan en heb mijn registratie veranderd van ‘onafhankelijk’ naar ‘Republikeins’.
“In die tijd zaten aan de rechtervleugel van de Republikeinse partij mensen als Barry Goldwater (senator voor Arizona, red.): rechts, maar niet extreem. Op de linkervleugel van de Democraten had je George McGovern (senator voor South Dakota, red.), verder ging dat niet. Als ik nu kijk, dan wordt de linkervleugel gedomineerd door mensen die 100 procent geloven in Karl Marx, en de rechtervleugel door mensen die de leer van Adolf Hitler volgen. Kijk naar Trump, zijn gepraat over hoe de media je voorliegen: dat komt rechtstreeks uit het receptenboek van Goebbels.
Stemmen op Mitt Romney
“In 2012 stemde ik op Mitt Romney. Die was gouverneur geweest van Massachusetts toen ik daar woonde, en alles wat ik over hem had gehoord en gelezen maakte één ding duidelijk: dit is een eerlijke man en een aardige vent. Twee dingen die je als politicus eigenlijk niet kunt gebruiken.
“In 2008 stemde ik op John McCain. Die had een helder plan voor immigratie: eerst de Nationale Garde naar de grens sturen om die goed te bewaken, dan de illegalen een verblijfsvergunning geven. Over wat Trump wil, een muur bouwen, zeg ik altijd: kijk naar de geweldigste muur uit de wereldgeschiedenis. Aan de ene kant heb je China en aan de andere kant heb je China. Muren werken niet.
“Maar mijn stemmen hadden geen effect, want Massachusetts gaat altijd naar een Democraat. Een van de weinige uitzonderingen was 2009, toen Edward Kennedy overleed en Republikein Scott Brown onverwacht de verkiezing won. Dat was een heel invloedrijke stem, want opeens had Barack Obama niet meer de zestig stemmen in de Senaat waarmee je wetten kunt doordrukken.
“Ik herinner me nog dat Brown in een pick-uptruck door de staat trok en in elke stad en dorp in de laadbak ging staan en een toespraak hield. Ik heb toen even met hem gepraat, hij maakte echt indruk op me. Brown zat maar kort in de Senaat, want hij mocht alleen de termijn van Kennedy volmaken. Daarna werd toch weer een Democraat gekozen, Elisabeth Warren. Maar hij heeft in zijn tijd een belangrijke wet erdoor gekregen: die verbood leden van het Congres in aandelen te handelen met voorkennis die ze bij hun werk opdeden.
‘Ik kan niet concurreren met ExxonMobil’
“Wat ik belangrijk vind bij politici, is dat ze luisteren. Voor deze buurt is Annie Kuster onze afgevaardigde in het Congres. Dichter bij de federale overheid kan ik niet komen. Wij sturen haar naar Washington, en als genoeg mensen haar schrijven en vragen om zus of zo te stemmen, dan moet ze daarnaar luisteren.
“Maar dat werkt niet meer. Want sinds het Hooggerechtshof heeft gezegd dat bedrijven ook personen zijn, met vrijheid van meningsuiting, kunnen die een hoop meer geld naar politici sluizen dan wij. Ik mag maximaal een paar duizend dollar aan Annie Kuster geven, maar zij kan naar Nike gaan en bakken met geld krijgen. Daar hoeft ze alleen maar voor te beloven op een bepaalde manier te stemmen. Dat vind ik verkeerd. Ik denk dat daar een hoop van de onverschilligheid bij de kiezers vandaan komt: ik kan niet concurreren met ExxonMobil.
“Bij de komende verkiezingen wordt New Hampshire verdeeld in twee districten, één dat waarschijnlijk een Republikein gaat kiezen, en één dat Democratisch zal zijn. Dan heeft mijn stem nog minder invloed. Je zou er haast voor naar het Capitool trekken en ramen ingooien, maar op 6 januari vorig jaar kwam ik erachter dat dat strafbaar is.
“Ik zat die dag voor de televisie met tranen in mijn ogen. Ik zei tegen mijn vrouw: er zit een staatsgreep aan te komen. En toen bekend werd dat Mike Pence de Nationale Garde te hulp had geroepen, en dat die in eerste instantie niet was gekomen, wist ik het zeker. Er is maar één persoon op de planeet die een bevel van de vicepresident kan tegenhouden. En dat deed hij duidelijk, want de militairen kwamen niet.
Liever geen tweepartijensysteem
“Ik heb mijn registratie nog niet veranderd, dus officieel ben ik een Republikein, maar ik stem niet meer op ze, en ik geef ze sinds Trump in 2016 kandidaat werd ook geen geld meer. Het zou beter zijn als we niet dit systeem met twee partijen hadden. Als we een heel palet hadden, en er coalities moesten worden gesloten over de vraag wie er premier of president moet worden. Want ik ben iemand van het politieke midden, terwijl mijn partij heel extreem is geworden. Ik wil helemaal niet dat de oudedagsvoorzieningen geprivatiseerd worden. Ik kan desnoods zonder, maar ik zie niet wat er verkeerd is aan een sociaal vangnet. En ik ga liever niet terug naar maandelijkse zorgpremies van duizend dollar.
“Ik zeg altijd, er zijn vier groepen mensen in de samenleving: onze kinderen, de ouderen zoals ik, de gehandicapten, en iedereen die daar niet onder valt en voor de andere groepen betaalt. Aan die laatste groep wordt niet genoeg aandacht besteed. Dat moet regel één zijn voor elke volksvertegenwoordiger: zorg voor degenen die de rekening betalen. We weten dat de rijken het niet doen, en daar moet ook iets aan gebeuren, maar zorg voor degenen die het wel doen. Dat zijn linkse dingen die ik zeg. Dat krijg je als je opgroeit in Massachusetts.
“Als de Republikeinen en de Democraten in 2024 allebei een normale politicus naar voren schuiven, zal ik luisteren naar wat ze te vertellen hebben. Biden heeft veel goeds gedaan voor Amerika. Alleen al dat er dankzij hem niet meer elke avond in tv-shows wordt gelachen om onze president. In Amerika, zo heb ik het op school geleerd, geldt: of de president nu een Democraat of een Republikein is, hij is nu je president. Je moet ermee leven. Dat heb ik ook gedaan al die jaren. Tot 2016. Toen schaamde ik me. Wat Trump met de Republikeinse partij heeft gedaan in de vier jaar daarna... Ik weet niet of die nog te redden is.”
Deze serie is mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten.
Lobbyisten spelen de twee partijen tegen elkaar uit
Toen klokkenluider Frances Haugen vorig jaar Facebook in verlegenheid bracht door intern onderzoek naar buiten te brengen over de schadelijke effecten van sociale media, gingen de lobbyisten van het bedrijf meteen aan de slag. Ze hadden, zo reconstrueerde The Wall Street Journal, één hoofddoel: zorgen dat de twee politieke partijen in het Congres niet samen zouden optrekken en besluiten om strenge regelgeving in te voeren.
Daarvoor bestookten ze de partijen met twee heel verschillende verhaallijnen over de onthullingen. In hun contacten met Republikeinse congresleden en rechtse media benadrukten de lobbyisten dat Haugen een Democraat zou zijn, en dat haar actie tegen de Republikeinen gericht was. Het conservatieve Britse tijdschrift The Spectator noemde Haugen kort daarna ‘het boegbeeld van een pr-campagne waar de Democraten achter zitten’.
Tegenover Democraten werd juist benadrukt dat de Republikeinen niet geïnteresseerd waren in de effecten van sociale media. Die zouden willen inspringen op het verbod dat Facebook had uitgevaardigd om steun uit te spreken voor Kyle Rittenhouse. Die schoot in augustus 2020 in Wisconsin tijdens rellen na demonstraties tegen racisme twee mensen dood en verwondde een derde, en werd daarmee een held voor veel conservatieven. Hij werd in november vrijgesproken van moord.
Lobbyen bij het Congres is de afgelopen decennia sterk toegenomen. In 1998 gaven bedrijven en organisaties er ruim 1,5 miljard dollar aan uit. In 2010 was dat 3,5 miljard, en sindsdien is het ongeveer constant gebleven.
Als een bedrijf een teen in de vijver van politiek Washington steekt, wordt er binnen de kortste keren volop gezwommen, schreef politicoloog Lee Drutman in 2015 in zijn boek The Business of America is Lobbying. Als er eenmaal een lobbyist is aangesteld, bedenkt die steeds meer onderwerpen waar hun opdrachtgever zich mee moet bemoeien. Het financieren van campagnes van politici, iets waar veel burgers zich aan ergeren, is volgens Drutman maar een bescheiden onderdeel van het lobbybudget. Bedrijven geven vaak aan politici van beide partijen, omdat je nooit weet bij wie je een gewillig oor wilt vinden.
Lees ook:
‘Winner takes all’: De achilleshiel van de Amerikaanse democratie
De Trump-aanhangers die op 6 januari vorig jaar het Capitool bestormden, wilden dat hij alsnog president zou worden. Dat had heel misschien nog kunnen lukken ook, dankzij een traditioneel gegeven in de Amerikaanse politiek: dat je maar nipt hoeft te winnen om alles te krijgen.
