De relatie tussen Iran en de VS gaat een nieuwe fase in. Maar wie zet de eerste stap?

De kersverse Amerikaanse buitenlandminister Antony Blinken waarschuwt dat Iran nog ‘enkele weken’ verwijderd is van de mogelijkheid om een kernwapen te produceren. Volgens Blinken zouden de Iraniërs spoedig voldoende ‘splijtbaar materiaal’ hebben voor het vervaardigen van zo’n bom.

Er is nog tijd om Iran daarvan af te houden, zei Blinken in een interview maandag met NBC News. “Het hebben van splijtbaar materieel is één ding, maar het beschikken over een wapen dat zij werkelijk kunnen inzetten, is iets anders.”

De Iraanse minister van buitenlandse zaken Mohammad Javad Zarif wuift de waarschuwing van zijn Amerikaanse collega weg. “Iran zoekt geen nucleair wapen”, verzekerde hij. “Als we een atoombom wilden ontwikkelen, dan hadden we dat eerder gedaan.” Zarif beweerde zelfs dat nucleaire wapens ‘tegen onze ideologie’ indruisen.

Vergeleken met de situatie tot een aantal weken terug is de communicatie tussen Iran en Amerika haast hoffelijk te noemen. Onder Trump werd het nucleaire akkoord met Iran getorpedeerd en legde Amerika spijkerharde sancties op. Ook kwam het tot een militair treffen, nadat Amerika Irans belangrijkste generaal had geliquideerd en Iran daarop reageerde met raketaanvallen op Amerikaanse bases in Irak.

Snakken naar een nieuwe deal

Met de komst van Biden in het Witte Huis is de spanning tussen beide landen al flink afgenomen, maar om de oude detente, politieke ontspanning, te bereiken, moet er veel veranderen.

Iran eist dat de sancties die door Trump zijn ingesteld, weer worden opgeheven, voordat er over een terugkeer naar het nucleaire akkoord kan worden gepraat. Bovendien weigert Iran te onderhandelen over nieuwe eisen van de Amerikanen, zoals over inperking van zijn ballistische raketprogramma en zijn steun aan gewapende groeperingen in het Midden-Oosten. Het nucleaire akkoord van 2015 is, zo herhaalde Zarif maandag, ‘duidelijk en onveranderlijk’. Het is dus aan Amerika om de eerste stap te zetten.

Maar Biden, hoezeer hij ook kritiek had op Trumps anti-Iranbeleid, lijkt nog niet aan sanctieverlichting te willen beginnen. Hij wil die mogelijkheid als eventuele stok achter de deur houden. Buitenlandminister Blinken weet dat de Iraniërs gebukt gaan onder een hevige economische crisis en dat zij snakken naar een nieuwe deal. Dat blijkt ook wel uit het verzoek van Zarif aan de Europese Unie om te bemiddelen over het opzetten van nieuwe onderhandelingen.

Om zijn onderhandelingspositie te verbeteren, probeert Iran intussen in korte tijd zijn nucleaire programma flink op te voeren. Nu Irans regering Trump en zijn beleid van ‘maximale druk’ heeft overleefd, denkt zij dat het van een oorlog niet snel zal komen. Bovendien bevinden zich in Bidens Iran-team minder haviken en wordt dit zelfs geleid door een uitgesproken voorstander van een verbeterde relatie met Iran: Robert Malley. Hij was een van de architecten van de eerdere nucleair deal en is een goede bekende van Zarif.

Lees ook:

Iran schendt opnieuw nucleaire deal en hoopt Biden onder druk te zetten

Iran is bezig met de productie van uranium-metaal, in een nieuwe schending van het nucleaire akkoord. Het land hoopt zo de nieuwe Amerikaanse president Biden onder druk te zetten om de sancties tegen het land op te heffen.