De Poolse regeringspartij PiS wint vrijwel zeker de 'beslissende verkiezingen’ van zondag

De conservatieve regeringspartij PiS streeft naar een ‘Goede Verandering’; het verdedigen van de Poolse ‘identiteit’, het vergroten van ‘democratische controle’ over instituties en ‘het vervangen van de elite’. Volgens de oppositie streeft Kaczynski naar een autoritaire staatsvorm die het land marginaliseert binnen de EU. Door de polarisatie lijkt de stembusgang op een referendum vόόr of tegen PiS. PiS-voorzitter Jaroslaw Kaczynski spreekt van ‘de belangrijkste verkiezingen sinds 1989’, oppositieleider Grzegorz Schetyna van ‘de beslissende verkiezingen’.

De oppositie die bij de Europese verkiezingen in mei nog gezamenlijk optrok, is uit elkaar gevallen. Het centrum-rechtse Burgerplatform, ooit de partij van oud premier Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad, heeft samen met kleine groeperinkjes een ‘Burgercoalitie’ gevormd. Deze is goed voor ongeveer een kwart van de stemmen. De samenwerking van linkse partijen schommelt tussen tien en vijftien procent.

De overwinnaar staat volgens de peilingen echter al vast: PiS krijgt ruim veertig procent. Vier jaar geleden was dat 38 procent. Dat leverde niettemin een meerderheid op in het parlement, omdat er veel restzetels te verdelen waren van partijen die de kiesdrempel niet haalden. Dit keer schommelen twee partijen, de boerenpartij PSL en de extreem-rechtse Coalitie, rond de kiesdrempel van vijf procent. Of PiS weer alleen kan regeren hangt af van de resultaten van deze partijen.

Verdediger van de katholieke traditie

PiS heeft zich populair gemaakt met het invoeren van 120 euro kinderbijslag per kind en het verlagen van de pensioengerechtigde leeftijd. Kaczynski belooft de komende vier jaar een ‘verzorgingsstaat’ te creëren. De eerste maatregelen voerde hij afgelopen maanden al in: nog meer kinderbijslag en een dertiende maand voor gepensioneerden. De oppositie beschuldigt hem van ‘stemmen kopen’.

Daarnaast werpt PiS zich op als verdediger van de ‘nationale’ en ‘katholieke’ traditie. Daarbij richt Kaczynski zijn pijlen vooral op homo- en transseksuelen. “Onze nationale identiteit wordt aangevallen en zelfs onze identiteit als vrouwen en mannen”, aldus de leider. “Ons wordt verteld dat als we materieel op hetzelfde niveau willen leven als het Westen, we deze anti-waarden moeten overnemen.”

De partij wil de invloed van de Europese Unie op lidstaten beperken. Dat is niet vreemd, gezien het feit dat de PiS-regering overhoop ligt met de Commissie. Deze heeft wetgeving die de greep van politici op rechters vergroot, aangeklaagd bij het Europese Hof in Luxemburg. Donderdag maakte de Commissie bekend dat er opnieuw een klacht tegen Polen naar het Hof is gestuurd. Dit keer vanwege het systeem dat PiS heeft opgetuigd om discipline onder rechters te garanderen. Volgens de Commissie geeft dit politici een middel om de rechtspraak te beïnvloeden. De Poolse minister van justitie, Zbigniew Ziobro, reageerde onmiddellijk: “Dit is een politieke actie, een poging de uitslag van de Poolse verkiezingen te beïnvloeden.”

Volgens de oppositie zijn rechters de laatste barrière tegen willekeur; als ook rechters afhankelijk worden van de regeringspartij, is alle controle op de uitvoerende macht verdwenen. PiS-leider Kaczynski ziet de rechters ook als ‘laatste barricade’, maar dan omgekeerd: “Zonder vergaande hervormingen van rechtbanken is het repareren van de staat heel moeilijk, want dat is de laatste barricade.”

De PiS-regering kon een ruimhartig sociaal beleid voeren dankzij de hoge economische groei, ruim vier procent. De staatsschuld liep ondertussen verder op. Veel economen waarschuwen dat deze politiek op termijn onhoudbaar is.

Lees ook:

Het Poolse PiS is omstreden, maar zal opnieuw de verkiezingen winnen

De Poolse regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid stevent af op een klinkende verkiezingsoverwinning, komende zondag. Voor veel kiezers wegen de uitgebreide sociale programma’s zwaarder dan alle kritiek op de controversiёle regering.