De pijnlijke vinger van Zahra’s nichtje moet behandeld of geamputeerd

De 26-jarige Zahra werkt als lerares op een dorpsschool in Afghanistan. Correspondent Aletta André zoekt geregeld contact en beschrijft voor Trouw Zahra’s leven onder de Taliban.

‘Hallo, hoe gaat het? Mijn familie heeft een probleem.’

Zahra valt meteen met de deur in huis. We hebben de afgelopen maanden weinig contact gehad. Af en toe een berichtje, om de ander een fijne feestdag te wensen, met korte updates waarin ze bevestigt dat ze nog steeds haar salaris ontvangt en zegt dat het goed met haar gaat. Nu dus niet.

Het blijkt om haar zesjarige nichtje te gaan. Ze stuurt een foto van een klein wijsvingertje met een grote bult erop. ‘Er is geen behandeling in Afghanistan’, schrijft Zahra. ‘Het doet haar pijn, en haar botten werken niet goed. De dokters hebben gezegd dat we haar vinger moeten laten amputeren. Het is zo verdrietig.’ Daarop volgt een huilende emoji.

Een online consult

De zorgvoorzieningen in Afghanistan zijn minimaal. Zelfs voordat de Taliban de macht overnamen, gingen Afghanen massaal naar buurlanden voor operaties en behandelingen. India alleen al verstrekte zo’n 250 medische visa per dag aan Afghanen. Met het gedecimeerde overheidsbudget, hulporganisaties die vertrokken en geëvacueerde dokters is het zacht gezegd niet bepaald beter geworden. Nog een klap volgde in december, toen kort na elkaar een studieverbod voor vrouwen en een werkverbod voor ngo’s werd aangekondigd. Grote ngo’s ook uit de zorgsector hebben hun werkzaamheden toen helemaal gestaakt, omdat zij die zonder vrouwelijke medewerkers niet kunnen uitvoeren.

Zahra’s broer, de vader van het meisje, heeft haar vinger in meerdere ziekenhuizen laten bekijken, inclusief in de hoofdstad Kaboel, maar overal kreeg hij te horen dat het in Afghanistan niet behandeld kan worden. De dokters vertellen daarbij dat dit in een ander land wél mogelijk zou zijn.

“Zou je iets voor me kunnen doen?”, vraagt Zahra. “Zou je de doktersrapporten en röntgenfoto’s aan dokters in India kunnen laten zien? We willen weten of een operatie mogelijk is.” Ik stel een online consult voor, waar ze zelf ook bij kan zijn. Heel makkelijk is dat niet: “We hebben het grootste deel van de dag geen elektriciteit. Dus ik weet niet of mijn telefoon opgeladen zal zijn.”

Onder de Taliban vaak gesloten

We spreken een specifiek tijdstip af, in de middag, en het lukt. De volgende dag zien Zahra en ik elkaar tijdens een Zoom-gesprek met een orthopedische arts in Delhi. Die zegt dat hij haar nichtje misschien permanent van het gezwel kan afhelpen, maar dat er meer tests nodig zijn om dit zeker te weten.

Het gesprek stemt Zahra hoopvol, maar meteen komt het volgende struikelblok ter sprake. “Niemand in mijn familie heeft een paspoort.”

“Is dat heel moeilijk, om nu een paspoort te krijgen?”, vraag ik, een beetje naïef.

Later die dag lees ik op de website van de Afghaanse nieuwszender Tolo dat het paspoortkantoor onder de Taliban vaak is gesloten. In oktober is het helemaal gestopt met het uitgeven van paspoorten, vanwege ‘verschillende technische problemen’. Het zou wel mogelijk zijn voor studenten en patiënten, maar in de praktijk gebeurt dit nauwelijks. Jongeren die met een studiebeurs in het buitenland kunnen studeren zitten ook vast in Afghanistan. Wanneer ik navraag doe, krijg ik van verschillende bronnen te horen dat het vooral heel duur is. “De enige kans op een paspoort is via corrupte tussenpersonen, die ten minste tweeduizend dollar rekenen”, zegt een van hen.

Gelukkig ontdekt Zahra nog een andere mogelijkheid. In de stad Jahalabad, bij de Pakistaanse grens in de buurt, heeft het ministerie van volksgezondheid een speciaal kantoor geopend voor patiënten die in Afghanistan niet behandeld kunnen worden. Samen met een team Pakistaanse artsen wordt beoordeeld wie echt een behandeling nodig heeft en deze in Pakistan kan krijgen.

Huilemoji

“Ze hebben haar gezien”, vertelt Zahra een week later. “Nu is ze weer thuis. We moeten wachten op de toestemmingsbrief om zonder paspoort naar Pakistan te mogen reizen.”

De meeste Afghanen kunnen zich de reis naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis niet eens veroorloven, laat staan naar Pakistan gaan. Wat dat betreft heeft Zahra’s familie het relatief nog goed. Maar dat mag niet baten.

Een medisch wonder blijft helaas uit. Drie weken later stuur Zahra een foto van een klein meisje met twee staartjes in het haar. In haar ene hand een lolly en de andere hand ingepakt in wit verband. Onder het verband heeft ze nog maar vier vingers, zegt Zahra. Huilemoji.

Gegevens van Zahra zijn bij de hoofdredactie bekend.

Lees ook:

Zahra, lerares in Afghanistan: ‘Blijf alsjeblieft werken’, zeiden de Taliban.

Net als de meeste docenten in Afghanistan ontvangt de 26-jarige Zahra al sinds augustus geen salaris meer. Toch staat ze op een zonnige ochtend in december op de binnenplaats van de dorpsschool waar ze werkt. “Het kost me nu geld om te werken. Maar opgeven, daar denk ik nog niet aan.