De onthoofding van Samuel Paty is een keerpunt in de tolerantie voor islamisme

Een les over de vrijheid van meningsuiting zonder taboes. Wie zal zich daar nog aan wagen na wat er is gebeurd in het Parijse voorstadje Conflans-Sainte-Honorine? Veel leraren zullen het onderwerp mijden. Of andere voorbeelden bespreken dan de Mohammed-cartoons van Charlie Hebdo die van Paty een doelwit maakten. Paty werd onthoofd vrijdag toen hij van school naar huis liep.

Die dreigende zelfcensuur is na dit extreme, onwerkelijke geweld - ooggetuigen vertelden dat het hoofdloze lichaam van Paty op een pop leek - even begrijpelijk als onverdraaglijk. Onverdraaglijk omdat het juist urgent is om het belang van de vrijheid van meningsuiting aan de orde te stellen in de klas.

Fundamentalisme in opkomst

Want volgens recent onderzoek van opiniepeiler Ifop is het fundamentalisme onder jongeren erg in opkomst. Van alle Franse moslims veroordeelt 18 procent de aanslag op Charlie Hebdo van januari 2015 niet. In de categorie onder de 25 jaar is dat 26 procent.

Een op de vier jonge Franse moslims meent dus dat je mag doden als de profeet beledigd is. De laatste gruweldaad bewijst opnieuw, ruim vijf jaar na ‘Charlie’, hoe ernstig dit is. Fundamentalistische opvattingen zullen altijd geweld voortbrengen, omdat er altijd iemand zal opstaan om de daad bij het woord te voegen. In dit geval was het een 18-jarige jongen uit het Normandische Evreux van Tsjetsjeense origine, Abdoullakh Anzorov.

Lange tijd is gedaan alsof het jihadistische geweld dat Frankrijk treft - 267 doden sinds 2012 bij meer dan twintig aanslagen - niets te maken heeft met het oprukkende islamisme, met de trend naar steeds meer orthodoxie. De moordpartijen werden vooral geduid als wandaden van gekwetste, gediscrimineerde of instabiele individuen. Om moslims niet te stigmatiseren, gebruikten presidenten en premiers het liefst algemene termen als ‘barbarij’ of ‘obscurantisme’.

Maar dit keer noemde Emmanuel Macron de islamistische aanslag dezelfde avond nog een islamistische aanslag. Voor de vraag wat zich in het brein van Anzorov afspeelde, is weinig belangstelling. De aandacht van het publiek en de media richt zich vooral op de rol van enkele ouders en een activist die de Tsjetsjeen mogelijk hebben aangemoedigd. Zij voerden voorafgaand aan de moord een intensieve online campagne tegen Paty. Een boze vader maakte de bij leerlingen zeer gewaardeerde leraar geschiedenis en maatschappijleer uit voor een voyou, een boef.

Offensief

De laatste riep in een veelbekeken video zelfs op om Paty te ‘stoppen’. De man is vrijdag, met zijn echtgenote, aangehouden voor verhoor. Zaterdag werd ook een man aangehouden die hem vergezelde in zijn strijd tegen de school. ‘Al vijf, zes jaar worden moslimkinderen van 12, 13 jaar aangevallen en vernederd’ beweert deze Abdelhakim Sefrioui in een video van negen dagen voor de aanslag. Met de boze vader is Sefrioui - oprichter van het pro-Palestijnse collectief Sjeikh Yassin - dan net bij de schoolleiding geweest om ‘het ontslag te eisen van deze misdadiger’.

Deze aanslag zou wel eens een keerpunt kunnen zijn in de tolerantie voor het islamisme. De erkenning dat ook de niet-gewelddadige orthodoxe islam een probleem is, was er al. President Macron heeft eerder deze maand een wet aangekondigd om islamisten aan te pakken die ‘de fundamentele waarden van de Franse republiek’ bedreigen. Het initiatief stuitte op weerstand omdat de vrijheid van godsdienst in het geding zou zijn. De grootste linkse oppositiepartij sprak zelfs van een ‘oorlog tegen moslims’ die enkel een electoraal doel zou hebben. Maar in het licht van de verschrikking van ‘Conflans’ klinkt dit verwijt wel erg schril. De steun voor Macrons offensief zal ongetwijfeld zeer groot zijn.

Lees ook:

‘Samuel Paty stond altijd voor iedereen klaar’

Conflans-Sainte-Honorine rouwt om Samuel Paty, die vrijdag werd onthoofd door een jihadist. Het kalme Parijse voorstadje aan de Seine kan het nauwelijks bevatten. Correspondent Kleis Jager sprak oud-leerlingen en leerlingen van de vermoorde docent.