EU-topOlieboycot
De EU-leiders draaien met een grote boog om boycot van Russische olie heen
De voorgestelde EU-boycot van Russische olie heeft inmiddels zo veel haken en ogen gekregen dat de EU-leiders er ook maandag niet uit zullen komen op hun top in Brussel.
Europese leiders krijgen wel vaker giftige cocktails voorgeschoteld tijdens hun Brusselse toppen, maar maandag staat er een wel heel koppig brouwsel voor hun neus. Drie totaal verschillende thema’s botsen hard tegen elkaar. Alles draait om de oorlog in hartje Europa. Maar een eensgezind optreden tegen Rusland wordt dit keer gehinderd door twee interne strubbelingen: de strijd tegen klimaatverandering en de zorgen over de rechtsstaat in (vooral) Hongarije.
Op de tweedaagse ingelaste top zal er (zo goed als zeker) geen akkoord worden bereikt over het zesde EU-sanctiepakket tegen Rusland, met een olieboycot als voornaamste onderdeel. Hongarije blijft dwarsliggen. Niet eerder was de vereiste unanimiteit zo’n heidens karwei – het is bijna vier weken geleden dat de Europese Commissie dat pakket voorstelde.
De 27 EU-ambassadeurs waren zondag urenlang in de weer om de laatste plooien glad te strijken. Ze ondernemen maandagochtend een laatste poging om gezichtsverlies op de top te voorkomen. Bronnen bij de Europese Commissie denken niet dat het lukt, maar verwachten wel een akkoord later deze week.
Landen met zeehavens
Wat is het probleem? Hongarije is niet alleen sterk afhankelijk van Russische olie, maar heeft ook nog eens geen zeehaven. Daardoor is overstappen op een andere leverancier moeilijker dan voor andere EU-landen. De landen met zeehavens vinden het verdedigbaar om Hongarije, maar ook de ‘binnenlanden’ Tsjechië en Slowakije, meer tijd te gunnen om de boycot van Russische olie in te voeren.
In het laatste voorstel wordt onderscheid gemaakt tussen de Russische olie-import via zeehavens, die eind dit jaar afgeknepen zou moeten zijn, en de import via de zogeheten Droezjba-pijplijn. Daarvoor zou voorlopig een uitzondering gelden. De Droezjba (‘Vriendschap’)-pijplijn loopt van Rusland via Oekraïne naar Tsjechië, Slowakije en Hongarije.
Sommige landen (waaronder Nederland) zien een addertje onder het gras bij die pijplijn-uitzondering. Als Hongarije de (goedkope) Russische olie verwerkt in bijvoorbeeld diesel en benzine en doorverkoopt aan andere EU-landen, dreigt concurrentievervalsing. Zo ingewikkeld is de sanctiepuzzel inmiddels geworden. Dus wordt nu als aanvullende eis aan Hongarije gesteld dat het die Russische olie alleen voor eigen gebruik importeert.
Maar Boedapest speelt het hard. “De Hongaren vragen inmiddels zo veel zekerheden dat we door de bomen het bos niet meer zien”, aldus een hoge EU-diplomaat. “Mij is de Hongaarse positie niet helemaal duidelijk.”
Rechtsstaat op orde krijgen
Zo eist Boedapest voor het aanleggen van nieuwe infrastructuur, andere olie-pijpleidingen vooral, een royale financiële bijdrage vanuit Brussel. Probleem daarbij is dat de 2 miljard euro die de Europese Commissie aan de oostelijke landen wil verstrekken voor dit doel, onder het corona-herstelfonds is geparkeerd. Daarvoor geldt de voorwaarde dat landen hun rechtsstaat op orde moeten hebben. Wat Hongarije betreft heeft de Commissie daarover nog wel een lijstje met eisen liggen.
Tegen het hele commissie-voorstel om binnen een paar jaar van de Russische fossiele energie af te komen, REPowerEU genaamd, zijn intussen andere bezwaren gerezen. Daarin is namelijk ook sprake van subsidies voor nieuwe olie-infrastructuur. Die zal daar niet voor een paar jaar worden neergelegd. Voor de pleitbezorgers van een ambitieus Europees klimaatbeleid is dat een gruwel.
Het gehele slagveld overziend, is de kans groot dat de 27 regeringsleiders die giftige cocktail niet eens aanraken. Het sanctie-onderwerp staat niet op de formele agenda van de top – een beproefde manier om een dreigende mislukking te verhullen. Maar dat veel regeringsleiders het onderwerp toch zullen aansnijden, daarover twijfelt niemand in Brussel.
Zelenski opnieuw te gast
De ingelaste, tweedaagse Europese top zal formeel niet over de sancties gaan. In zijn uitnodigingsbrief aan de 27 regeringsleiders somt raadsvoorzitter Charles Michel de onderwerpen op: ‘Oekraïne, energie, voedselzekerheid en defensie’.
De Oekraïense president Zelenski zal de EU-top opnieuw via een videoverbinding toespreken, net als in maart. De EU-leiders zullen instemmen met een noodpakket van 9 miljard euro voor de dringendste financieringsbehoeften van de regering in Kiev. Met het oog op de dreigende mondiale voedselcrisis, die met name landen in Afrika zal treffen, zal de Senegalese president Macky Sall (tevens voorzitter van de Afrikaanse Unie) kort aanschuiven bij de Europese top, eveneens via een beeldverbinding.
Lees ook:
Hongarije blijft een EU-boycot van Russische olie blokkeren
Niet eerder in deze crisis duurde het zo lang voordat alle EU-landen een unaniem besluit namen over een nieuw sanctiepakket. Boedapest wil niet alleen meer tijd, maar ook meer geld.
Wordt Rusland wel zo hard geraakt door een olieboycot?
Gaat Rusland echt last hebben van een olieboycot? En waar ligt de pijn voor Europa?
