Veel Polen voelen zich bedreigd door een ‘regenboogplaag’. De Krakause aartsbisschop Marek Jedraszewski stookte onlangs de gemoederen nog eens flink op door organisaties die strijden voor lhbt-rechten te vergelijken met de ‘rode plaag’ van het communisme.
“Ik feliciteer de bisschop met zijn moed om waarden en waarheid te verdedigen”, zegt Agnieszka Jarczyk. “Ik hoop dat meer priesters zich zo duidelijk uitlaten over die ideologie van lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders.” Samen met andere aanhangers van een pro-gezinsbeweging houdt ze spandoeken omhoog met daarop teksten als: ‘Homo’s zijn verantwoordelijk voor 20 tot 40 procent van kindermisbruikgevallen’ en ‘Homoseksualiteit = voortijdig sterven, een homo leeft gemiddeld 42 jaar’.
Haar waarschuwingen zijn gericht aan de deelnemers van de ‘mars voor gelijkheid’, die zich aan de andere kant van het plein opmaken voor de optocht door het stadje Plock. Een muur van politieagenten houdt de groepen uit elkaar. De angst is groot dat het uitdraait op geweld, net als eind juli in de Oost-Poolse stad Bialystok. Daar vielen tegendemonstranten de pride-parade aan, nadat de plaatselijke bisschop deze had gekenschetst als ‘vreemd aan ons land en onze gemeenschap’.
De bisschop van Plock heeft niet opgeroepen tot actie, maar honderden van zijn gelovigen wachten niettemin de demonstranten op.
Onder de deelnemers aan de mars is bijna niemand uit Plock, weet Krzysztof Kownacki. Hij is lid van de lokale afdeling van de extreem-rechtse Nationale Beweging. Gehuld in supportersoutfit met de nationale kleuren wit-rood en het landswapen op T-shirt en cowboyhoed, wacht hij de parade op. “De laatste maanden vallen lhbt’ers steeds vaker ons katholieke geloof aan”, zegt hij vastberaden. “Dat is voor ons, de meerderheid, niet te accepteren.”
Lhbt-vrije zone
Het klinkt als een echo van de machtigste politicus van het land: “De lhbt-beweging bedreigt onze identiteit, bedreigt ons volk en bedreigt de Poolse staat.” Met die woorden maakte Jaroslaw Kaczynski de homobeweging tot inzet van de Europese verkiezingen. Met succes. Het onderwerp wekt veel emotie, verenigt zijn achterban en verdeelt de oppositie. Zijn partij, Recht en Rechtvaardigheid (PiS), behaalde een klinkende overwinning, die hij hoopt te herhalen bij de nationale verkiezingen dit najaar.
In Zuidoost-Polen, waar PiS oppermachtig is, verklaren steeds meer lokale overheden zichzelf ‘vrij van lhbt-ideologie’. Gazeta Polska, een krant die nauw verbonden is aan PiS, verspreidde stickers met een zwarte streep door de regenboogkleuren en met de tekst ‘lhbt-vrije zone’. De actie werd stopgezet door de rechter, maar de juridische strijd duurt voort.
Zo ook de strijd in de media. Het aantal Polen dat bereid is geregistreerd partnerschap voor homo’s te accepteren is volgens peilingen gestegen tot ruim de helft. Tegelijkertijd ziet ruim de helft homoseksualiteit als ‘afwijking van de norm’ en is de overgrote meerderheid tegen adoptie door homostellen. Vandaar dat PiS erop hamert dat dit het belangrijkste doel is van de lhbt-beweging.
Jacek Benn ervaarde aan den lijve hoe tijdens vier jaar PiS-regering de sfeer in Polen veranderde. “Een paar jaar geleden kon ik nog hand in hand lopen met mijn vriend in mijn geboortestad Poznan. Dat zou ik nu niet meer durven.” Hij is aanvoerder van Bears of Poland, een groepje uit de kluiten gewassen heren die al in menige mars voor gelijkheid meeliepen. “In Koszalin was de sfeer heel vriendelijk, maar in Lublin vlogen de bakstenen, rotjes, flessen en eieren ons om de oren. In Bialystok was het puur geweld. Het is per regio heel verschillend.”
Een eindje verderop wacht ook Monika Sikora gespannen op het begin van de betoging. Ze is uit Warschau naar Plock gekomen om haar solidariteit te betuigen met minderheden en ook zij is bang voor een herhaling van ‘Bialystok’. “Over homo’s wordt nu gesproken zoals vroeger over Joden. En we weten allemaal hoe dat is afgelopen.”
Vuilnisbelt van de geschiedenis
Het moment waarop de mars moet beginnen nadert. “De clerus en de regering zeggen dat ze ons in elkaar mogen slaan”, klinkt het uit de luidsprekers. “Maar onze tegenstanders zullen op de vuilnisbelt van de geschiedenis belanden, net als tegenstanders van het vrouwenkiesrecht en voorstanders van slavernij.”
Dan zet de stoet zich in beweging. Aan gene zijde van het politiekordon gaan middelvingers omhoog en klinkt gefluit en gejoel: ‘Opsodemieteren!’ Aan het einde van de dag heeft de politie twee tegendemonstranten gearresteerd en twee beboet.
Als de parade is gepasseerd, wordt Plock weer het slaperige provinciestadje dat het meestal is. Agnieszka Jarczyk ruimt haar spandoeken op. Ze is ervan overtuigd dat Polen het ‘lhbt-gevaar’ buiten de deur zal houden. “We hoeven niet alles van het Westen over te nemen.”
Lees ook:
Over mensenrechten is de EU het doorgaans eens, maar nu ligt Polen dwars
Het is een jaarlijks hamerstuk voor de Europese justitieministers: de stand van zaken van de mensenrechten. In die tekst staat wat goed gaat en wat beter kan. Wordt altijd unaniem aangenomen. Dit jaar dacht de Poolse minister daar anders over.
