Coronacijfers
De belangrijkste coronavirusstatistieken op een rij
Dit artikel wordt niet meer actief bijgehouden. Voor de laatste cijfers over corona en vaccinaties, kijk op trouw.nl/coronacijfers, houden we de belangrijkste ontwikkelingen rond het nieuwe coronavirus bij in binnen- en buitenland.
Eerst zoomen we in op Nederland. Op 27 februari 2020 werd de eerste coronabesmetting geconstateerd, op 6 maart viel de eerste coronadode te betreuren. Onderstaande grafiek laat zien hoe het aantal geregistreerde coronadoden zich sindsdien per dag heeft ontwikkeld.
Dat aantal is overigens niet het aantal mensen dat daadwerkelijk op deze dag is overleden, maar het aantal doden dat in de afgelopen 24 uur op zo'n dag is doorgegeven. Dat kunnen ook mensen zijn die al eerder zijn overleden. Op die manier kunnen grote verschillen op dagen worden verklaard: soms zijn er piekmomenten bij het doorgeven. Soms zie je ook min-getallen. Dit zijn correcties: soms worden er te veel doden gerapporteerd en moet dit worden gecorrigeerd. Ook werd zeker aan het begin van de pandemie zeker niet iedereen getest en daardoor ook niet als coronadode geregistreerd. De werkelijke aantallen coronadoden liggen dus hoger, maar daarover later meer.
Verantwoording
Voor deze grafieken wordt gebruikgemaakt van data van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding en de Johns Hopkins University. Het RIVM levert ook gegevens aan Johns Hopkins. Het kan voorkomen dat landen op bepaalde dagen een correctie doorvoeren die hoge pieken en soms zelfs mingetallen kunnen verklaren.
Om de verspreiding van het virus te meten kunnen we naar het aantal positief geteste personen kijken. Als mensen met klachten zich snel laten testen kan hiermee goed de verspreiding in beeld worden gebracht en ook snel een opleving van het virus(variant) worden gesignaleerd. Sinds 1 juni kan iedereen zich laten testen, daarvoor kon dat niet en was het lastig te zeggen of de positieve tests ook echt iets over de werkelijke aantallen besmettingen zei.
Een andere manier om de verspreiding te meten is door het aantal ziekenhuisopnames te bekijken. Als mensen het coronavirus oplopen, worden zij eerst (thuis) ziek, pas bij ernstige klachten belandt een deel in het ziekenhuis en overlijdt. Ziekenhuisopnames kunnen weken tot wel maanden duren, waardoor het een zekere voorspellende waarde heeft: nu minder mensen in het ziekenhuis betekent binnenkort minder doden.
Een deel van de patiënten belandt op de intensive care en overlijdt daar (al gaat lang niet elke coronapatiënt naar de ic, in overleg met patiënt en familie kan worden besloten dit traject niet in te gaan). Het aantal patiënten op de ic is belangrijk om te monitoren omdat wanneer de ic-bedden vol zijn, nieuwe patiënten deze zorgbehandeling niet meer kunnen krijgen.
Nederland is ondertussen de bevolking aan het vaccineren tegen het coronavirus. Bij de meeste vaccins zijn er twee inentingen nodig om bescherming te bieden. In onderstaande grafieken wordt bijgehouden hoe het aantal gezette vaccins zich ontwikkelt.
Dan kijken we naar de Nederlandse situatie in vergelijking met het buitenland. Hieronder zien we de ontwikkeling van het totaal aantal coronadoden in verschillende landen. Ook hier een belangrijke kanttekening: in sommige landen worden ook vermoedelijke sterfgevallen (maar waarbij het coronavirus niet geconstateerd is) meegenomen in de cijfers, of wordt er simpelweg minder getest. Deze cijfers zijn dus niet één op één vergelijkbaar, maar geven ze wel de trend per land weer. In de cijfers is duidelijk te zien in welke landen een afvlakkende trend zichtbaar is, of juist een (nieuwe) coronagolf gaande is.
In onderstaande animatie vergelijken we dezelfde landen door naar de ontwikkeling van het aantal coronadoden per 1.000.000 inwoners te kijken. Zo vergelijken we niet meer de absolute aantallen tussen landen, maar kun je zien of een land relatief veel of weinig coronadoden heeft. Ook hier blijft van belang om te realiseren: de registratie van doden (verpleeghuizen wel of niet meenemen in de cijfers, het aantal patiënten wat tijdens ziekte is getest) verschilt per land, waardoor de cijfers niet één op één de werkelijkheid weergeven.
Er zijn twee ingewikkeldheden bij het vergelijken van cijfers tussen landen.
De eerste is hierboven reeds genoemd: landen houden er verschillende registratiemethoden op na. In veel landen worden alleen mensen geregistreerd als coronadode als ze voor overlijden positief zijn getest op het virus. Maar het ene land test veel meer dan het andere, waardoor ook het aantal geregistreerde coronadoden fors kan verschillen. Er zijn ook landen – zoals België – die sterfgevallen meetellen van mensen die niet zijn getest op corona maar wel symptomen vertoonden.
Ten tweede moeten absolute dodenaantallen worden bekeken in het perspectief van het inwonertal van een land én ten opzichte van de reguliere sterfte. Een land met een oude populatie heeft sowieso al een hoger sterftepercentage dan een land met een jongere bevolking.
In onderstaande grafiek wordt daarom het percentage oversterfte per land vergeleken. Er wordt niet gekeken naar geregistreerde coronadoden, maar naar de registratie van alle doden die in een land zijn gemeld. Het dodental in 2020 wordt vergeleken met een langjarig gemiddelde in dezelfde periode, en de oversterfte wordt weergegeven als een percentage van de reguliere sterfte. Als er dus normaal 100 mensen overlijden in een week, en nu 150, dan is er sprake van 50% oversterfte. Als er normaal 1.000 mensen per week overlijden in een land, en nu 1.500, dan is er ook in dit land 50% oversterfte.
De oversterfte is niet per definitie volledig te verklaren door coronaslachtoffers. Mensen kunnen vanwege een lockdown in sommige gevallen juist meer sterfte veroorzaken, en in sommige gevallen juist minder sterfte. Mensen met fysieke klachten melden zich bijvoorbeeld minder bij hun (huis)arts vanwege een lockdown, of krijgen een behandeling niet tijdig, waardoor de sterfte toeneemt. Maar er zijn bijvoorbeeld minder doden te betreuren dan normaal (in het verkeer, op het werk, of griepdoden) waardoor het aantal coronadoden misschien wel hoger ligt dan de oversterfte.
Landen zijn hieronder vergeleken over een periode waarin de corona-uitbraak in de meeste landen piekte (op basis van cijfers die de New York Times publiceerde). Niet in alle gevallen was het mogelijk om het aantal doden af te zetten tegen een langjarig gemiddelde, en is het dus alleen vergeleken met 2019. Ondanks de onzekerheden in de cijfers biedt het percentage oversterfte per land de beste vergelijking tussen landen, ervan uitgaande dat de omstandigheden per land niet enorm verschillen. Deze cijfers geven dus ordes van grootte aan, en moeten niet letterlijk worden genomen.
