De Amerikaanse politiek verkent nog steeds de grenzen van de polarisatie

Een collegiaal verzoek hielp niet. En dus greep de commissie van het Huis van Afgevaardigden die de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 onderzoekt donderdag naar een paardenmiddel: vijf Republikeinse leden van het Huis kregen een dagvaarding om nog deze maand voor de commissie te verschijnen en onder ede vragen te beantwoorden. Onder hen de fractievoorzitter, Kevin McCarthy.

Of ze zullen komen, valt te betwijfelen. Toen het nog vrijwillig was, zeiden ze stuk voor stuk nee. Ze zien de commissie als een verlengstuk van de Democratische fractie, uitsluitend in het leven geroepen om het de Republikeinen lastig te maken.

Er zitten ook maar twee van hun partijgenoten in de commissie, tegen zeven Democraten. En die twee Republikeinen zitten er tegen de zin van McCarthy – Liz Cheney en Adam Kinzinger zijn allebei felle critici van ex-president Trump en vinden dat de Republikeinen veel te snel over willen gaan tot de orde van de dag.

Van McCarthy wil de commissie weten wat hij op en rond die dag allemaal besproken heeft met Trump en diens naaste medewerkers. Op uitgelekte telefoonopnamen was de afgelopen weken al te horen hoe hij tegenover partijgenoten de bestorming veroordeelde, Trump de schuld gaf, en zelfs aankondigde dat hij de toenmalige president zou aanraden, af te treden.

Daarnaast wil de commissie afgevaardigde Jim Jordan interviewen, die eveneens met Trump gesproken zou hebben, en zijn collega Mo Brooks, die onlangs vertelde dat Trump nog steeds zoekt naar manieren om zijn presidentschap terug te krijgen.

Waarom hengelde Biggs naar gratieverlening?

Hun fractiegenoot Andy Biggs zou moeten vertellen wat voor banden hij had met mensen die het Capitool binnenvielen, en waarom hij hengelde naar gratieverlening door de vertrekkende president. Aan Scott Perry wil de commissie vragen stellen over zijn betrokkenheid bij een poging om de minister van justitie te vervangen. In plaats van William Barr had dat Jeffrey Clark moeten worden, die bereid was om de geldigheid van de presidentsverkiezingen van november 2020 openlijk in twijfel te trekken omdat er grootscheepse fraude zou zijn gepleegd.

Zo’n uitspraak van het ministerie zou politieke en juridische rugdekking hebben gegeven aan een aantal staten waar Trump op het nippertje verloor. Die hadden dan gemakkelijker kunnen besluiten die uitslag te herzien. Uiteindelijk deed geen enkele staat dat.

De commissie heeft lang geaarzeld over de dagvaardingen. Zulke dwang uitoefenen op volksvertegenwoordigers is nog nooit gebeurd, afgezien van bevelen om te verschijnen voor de commissie die wangedrag van leden onderzoekt. Maar volgens deskundigen is er weinig twijfel aan de bevoegdheid van de commissie.

Een andere reden tot terughoudendheid was politiek: het zou de toch al grote onenigheid tussen Democraten en Republikeinen over ‘6 januari’, en over het onderzoek, nog verder vergroten. En de Republikeinen zouden volgend jaar kunnen terugslaan als ze, zoals algemeen wordt verwacht, bij de congresverkiezingen in november de meerderheid veroveren in het Huis. Ze zouden zelf onderzoekscommissies kunnen opzetten naar mogelijke misdragingen van Democraten, en wijzend op het precedent die collega’s dagvaarden.

Cheney hoeft niet terughoudend te zijn

Dat de commissie over die aarzelingen is heengestapt, is onder andere op aandringen van Liz Cheney. Die heeft haar politieke carrière waarschijnlijk opgeofferd door tegen de zin van haar Republikeinse collega’s te blijven hameren op het feit dat Trump de verkiezingen toch echt verloren heeft, en door te eisen dat ook Republikeinen hem tegenspreken als hij dat feit ontkent.

Cheney zal binnenkort in Wyoming in voorverkiezingen een Trump-getrouwe Republikein, Harriett Hageman, tegenover zich vinden, en het lijkt erop dat ze die strijd gaat verliezen. Voor Cheney is er dus geen enkele reden om terughoudend te zijn.

En haar Democratische collega’s zijn geleidelijk tot diezelfde conclusie gekomen. Ook zonder dat ze McCarthy en de andere vier dagvaarden, zullen ze volgend jaar met onderzoeksdrift van de Republikeinen te maken krijgen, redeneren ze.

De vraag is wel of de dagvaardingen praktisch nut zullen hebben. Als de vijf weigeren te verschijnen, kan het Huis, op voorstel van de commissie, hen ‘minachting van het Congres’ aanwrijven en het ministerie van justitie verzoeken tot strafvervolging over te gaan. Dat zou dan de opmaat zijn tot een lange procedure, die vermoedelijk niet voor de verkiezingen in november afgerond zal zijn.

En het is niet eens zeker of het ministerie die strafvervolging wel zal inzetten. De commissie heeft hetzelfde verzoek ook al gedaan over andere weigerachtige getuigen. Een van hen, Steve Bannon, zal zich inderdaad moeten verantwoorden, zo heeft het ministerie besloten. Maar over een aantal andere zeer belangrijke getuigen, waaronder Trumps laatste stafchef Mark Meadows, is het al een half jaar stil.

Paardenmiddel in het kwadraat

In plaats van de weg van het strafrecht kan de commissie de vijf ook voor de burgerlijke rechter slepen en eisen dat die hen dwingt te verschijnen, op straffe van een dwangsom. Maar ook dat zal, met hoger beroep tot vermoedelijk het Hooggerechtshof toe, veel tijd in beslag nemen.

Een laatste mogelijkheid die het Huis van Afgevaardigden heeft om onwillige getuigen te dwingen, is hen te laten arresteren door de eigen politiedienst. Het Huis kan dan besluiten hen gevangen te zetten tot ze toegeven. Maar dat paardenmiddel in het kwadraat is het laatst gebruikt (tegen een onderminister van handel) in 1934 en het inzetten daarvan nu tegen leden lijkt helemaal ondenkbaar.

Maar dat leek het dagvaarden van leden tot voor kort ook. De Amerikaanse politiek is nog steeds de grenzen van de polarisatie aan het verkennen en niemand weet waar die precies liggen.