Dat het virus van een labvleermuis kwam is niet aannemelijk, maar ook niet uitgesloten

Een van de weinige zekerheden over de oorsprong van het coronavirus is dat het afkomstig is van vleermuizen. Hoe het virus van de vleermuis bij de mens kwam, is de grote vraag: Chinezen eten geen vleermuizen. Meest gebezigde theorie nu is dat een schubdier in zijn natuurlijke leefomgeving door een vleermuis werd besmet, en het virus meebracht naar de Huanan-markt in Wuhan, volgens de Chinese autoriteiten het beginpunt van de epidemie.

Er zijn ook andere theorieën, zoals de hypothese die nu door president Trump gepropageerd wordt, namelijk dat het virus uit een laboratorium komt. Meteen bij het publiceren van het genoom, waren wetenschappers het erover eens dat het virus niet door mensen gemaakt of gemanipuleerd was. Maar dat sluit niet uit dat een lab bron kan zijn geweest van het virus.

Menselijke fouten zijn mogelijk

In Wuhan staan verschillende laboratoria waar virussen worden onderzocht, waaronder het Wuhan Virology Institute. Dat instituut brengt al jarenlang coronavirussen in kaart, en opende in 2015 met Franse hulp een laboratorium van de hoogste bioveiligheidsgraad P4. Dit is het eerste lab in Azië waar de allergevaarlijkste virussen onderzocht worden – van antrax tot ebola. Onderzoek naar coronavirussen gebeurt in een laboratorium met de iets minder strenge veiligheidsgraad P2.

Een promotiefilm van eind vorig jaar toont wetenschapper Tian Junhua aan het werk in de grotten in Hubei, de provincie waar Wuhan ligt. Hij vangt er de ene na de andere vleermuis. Ondanks zijn beschermende kleding kwam hij in 2017 in aanraking met vleermuizenurine. Uit voorzorg bleef hij twee weken in zelfopgelegde quarantaine, vertelde hij in een Chinese krant. Menselijke fouten zijn onder alle omstandigheden mogelijk, ook als een laboratorium de strengste veiligheidsmaatregelen in acht neemt.

Zekerheid is er niet

Maar Shi Zhengli, de plaatsvervangend directeur van het P4-laboratorium in Wuhan, zegt zeker te weten dat het virus niet uit haar lab komt. Dat is volgens haar ook wetenschappelijk hard te maken: het Sars-CoV2-genoom zou niet overeenkomen met de virussen die haar mensen uit vleermuizen hadden verzameld.

De meeste deskundigen menen dat de kans dat het virus op ‘natuurlijke’ wijze rond is gaan waren, groter is dan dat het uit een lab afkomstig is. Zekerheid is er niet. Dertien van de 41 eerste mensen die geïnfecteerd waren met het coronavirus, hadden geen link met de Huanan-markt, bleek uit een Chinese studie. De allereerste patiënt is nog altijd niet gevonden. Inmiddels hebben de veiligheidsdiensten de markt grondig ontsmet, de dieren zijn verdwenen. Het is vrijwel onmogelijk om er nog sporenonderzoek te doen.

Lees ook:

Het virus houdt zich schuil in het beest

Het nieuwe coronavirus is een zoönose, het sprong over van een dier, vermoedelijk een vleermuis. Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt, en zeker ook niet de laatste. De meeste nieuwe infecties komen van een dier.