Crisisteams in plaats van agenten: zo wil San Diego politiegeweld jegens verwarde mensen uitbannen

Even na negenen ’s ochtends meldt een team van drie behandelaars zich bij hun uitvalsbasis, een callcenter in een onopvallende winkelgalerij. Ze vertrokken iets meer dan een uur geleden naar een persoon met psychische problemen en bespreken nu kort wat ze aantroffen. Op een groot whiteboard aan de muur worden snel wat details toegevoegd over de cliënt en eventuele nazorg. “Dit was iemand die we al eerder hadden gezien”, vertelt psycholoog Adele Jones, die vanwege privacyoverwegingen verder niks over de casus mag zeggen. “Veel problemen zijn niet in een bezoekje opgelost.”

Jones werkt voor een van de nieuwe MCRT-teams in het district San Diego in de Amerikaanse staat Californië, een project dat in 2021 begon. Inmiddels zijn er vijf van dit soort callcenters en zestien teams onderdeel van MCRT, kort voor Mobile Crisis Response Team, in een gebied met 2,3 miljoen inwoners. “Iedereen kan hulp krijgen, dat is er zo mooi aan”, zegt Jones, terwijl ze op de parkeerplaats voor de deur haar benen strekt en de voorjaarszon op haar gezicht laat schijnen. “Wij gaan naar de mensen toe, waar ze ook zijn. Thuis, of op een bankje in het park, want misschien wonen ze daar wel.”

Snel op pad

Sinds vorige week is de locatie waar Jones werkt 24 uur per dag bereikbaar. Wie belt, krijgt een getrainde telefonist aan de lijn die een intake doet. “Dat duurt niet lang, maximaal tien minuten”, vertelt locatiemanager Megan Patrick-Thomas. “We willen vooral snel op pad.” Het zijn vaak niet de cliënten zelf die bellen, maar mensen om hen heen. Bijvoorbeeld een familielid van iemand die suïcidaal of psychotisch gedrag vertoont. Of een winkeleigenaar die een verwarde dakloze op de stoep heeft staan.

Met de informatie uit het intakegesprek op zak vertrekken drie professionals naar de cliënt. Eenmaal ter plekke stelt het team, dat bestaat uit twee behandelaars en een ervaringsdeskundige die vanuit persoonlijk perspectief kan meepraten over bijvoorbeeld verslavingsproblematiek, zichzelf voor. Daarna proberen ze erachter te komen wat de cliënt nodig heeft. Dat kan een gesprek zijn, medicatie, een doorverwijzing naar een specifieke instantie, of een ritje naar een crisiscentrum waar de persoon tot rust kan komen.

Patrick-Thomas laat buiten een van hun drie speciaal ingerichte voertuigen zien, met in de achterbak hulpmiddelen als een EHBO-uitrusting. Dan opent ze de zijdeur en wijst ze naar achterbank. Er zijn stevige plexiglas schermen aangebracht, zowel tussen de stoelen als voor de ramen. “Voor het geval van een 51-50”, zegt ze. Dat is jargon voor een persoon die een gevaar vormt voor zichzelf of anderen, en moet worden opgenomen. “Voor de veiligheid van de persoon zelf, maar natuurlijk ook voor onze medewerkers.”

Fatale confrontaties

In de gehele VS kwamen het afgelopen jaar 1019 mensen om het leven door politiekogels, becijferde The Washington Post. Meer dan een op de vijf daarvan had psychische problemen. Zo vonden sinds 2015, het jaar dat de krant begon met tellen, minstens 1400 verwarde en mentaal instabiele Amerikanen de dood tijdens een confrontatie met agenten. Zoals de Californische veteraan Angelo Quinto, die vorig jaar stierf nadat zijn moeder de politie had gebeld omdat hij zich angstig en achterdochtig gedroeg. Of Daniel Prude in New York, die naakt en verward over straat liep en stikte in een spuwmasker dat agenten over zijn hoofd hadden getrokken.

San Diego pionierde twintig jaar geleden al met een aanpak die dit soort fatale confrontaties moest helpen voorkomen: PERT, wat staat voor Psychiatric Emergency Response Teams. Een psychiater en een politieagent worden samen op meldingen over psychisch instabiele personen afgestuurd. Deze duo’s waren toentertijd ‘revolutionair’, zegt Piedad Garcia, leidinggevende bij de geestelijke gezondheidsdienst in het district en degene die PERT introduceerde. “En ze bestaan nog steeds.”

Maar de aanpak was niet ideaal. Verwarde personen kunnen in paniek raken of anderszins escaleren als de politie ineens voor ze staat. “MCRT vult het gat op dat bestond tussen PERT en de politie”, zegt Garcia trots. Behandelteams gaan alleen op meldingen af waarbij er geen sprake lijkt te zijn van dreigend geweld. De teams dragen geen uniform maar een neutraal poloshirt en zijn niet gewapend.

Vanuit de gemeenschap klonk al jaren de vraag of zoiets mogelijk zou zijn, vertelt Luke Bergman, Garcia’s leidinggevende. “Na de moord op George Floyd ontstond er politiek momentum om dit ook daadwerkelijk te doen.” Floyds dood deed in Amerika een immer sluimerende discussie oplaaien over de manieren waarop het politieapparaat tekort schiet, zowel op het gebied van huidskleur (nog altijd overlijden er statistisch gezien meer mensen van kleur door politiegeweld) als in de omgang met personen in crisis. “Veel agenten zijn geen expert op dit gebied”, aldus Bergman. “Toch worden ze jaarlijks op duizenden van dit soort situaties afgestuurd.”

Promotietour langs politiebureau’s

Toen de politiek zich dat ook eindelijk realiseerde, kreeg Garcia een ‘royaal budget’ om een programma uit de grond te stampen, lacht ze. Twaalf miljoen dollar, voor locaties, vervoer en personeel. Garcia ging zelf op een heuse MCRT-promotietour langs politiebureau’s, de brandweer en de sheriff. “Ik overleg nog steeds wekelijks met de ordediensten”, vertelt zij. Want het buitensluiten van de politie is nadrukkelijk niet de bedoeling. “We willen samenwerken. Zij moeten juist weten wie we zijn en dat ze ons kunnen bellen.”

Dat gebeurt steeds vaker. Sinds het begin van het project handelden de callcenters al meer dan 500 telefoontjes af, die ook binnenkomen via de ordediensten en noodnummer 911. De andere kant op wordt er nauwelijks gebeld; MCRT-teams hoeven in 97 procent van de gevallen niet om politieversterking te vragen. “De feedback die we krijgen vanuit de gemeenschap is enorm positief”, zegt aanjager Garcia. Ze hoopt voortaan 10 miljoen dollar per jaar te krijgen om het programma door te zetten. Om politieconfrontaties terug te dringen én om eerstehulpposten te ontlasten, die er niet op zijn ingericht om verwarde mensen te ondersteunen.

Want de rol van MCRT-teams gaat verder dan alleen crisisinterventie: tot dertig dagen na het eerste telefoontje kunnen mensen begeleiding krijgen, vertelt locatiemanager Patrick-Thomas. “Laatst hebben we tijdelijke huisvesting voor iemand kunnen regelen, dat was heel mooi.” Al zijn er ook genoeg gevallen waarin het bij een gesprek blijft. “Niet iedereen is klaar voor volgende stappen”, zegt Patrick-Thomas. “Dat moeten we respecteren.” Maar, voegt psycholoog Adele Jones daar optimistisch aan toe: “Ik geloof dat we in honderd procent van de gevallen helpen. Al is het maar om een zaadje te planten, dat er hulp beschikbaar is. Dat mensen niet alleen zijn.”

Lees ook:

Het politiekorps van Minneapolis ontmantelen na BLM-protesten, dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan

De stad waar Black Lives Matter begon, besloot deze zomer het politiekorps te ontmantelen. Dat bleek makkelijker gezegd dan gedaan.