Correspondent Michiel Driebergen is Charkov ontvlucht: ‘De meeste Oekraïners kunnen niet weg’

Hij zit in de auto, samen met een ‘bonte verzameling’ medepassagiers, een groep Oekraïense vrienden, hun kinderen en een Duitse journalist. Correspondent Michiel Driebergen heeft even tijd om te bellen. Vanochtend was hij nog in Charkov, zo’n veertig kilometer van de Russische grens, toen het eerste nieuws van de Russische invasie binnendruppelde. Nu zijn ze op weg naar het westen, waar het hopelijk veiliger is.

Hoe werden jij – en Charkov – vanochtend wakker?

Ik werd gebeld door een vriend van me, die vertelde dat Poetin een speech had gegeven en dat er explosies te horen waren. Vijf minuten later hoorde ik ze zelf ook – ontploffingen die ik zelfs in de Donbas (waar pro-Russische separatisten en het Oekraïense leger sinds 2014 tegen elkaar vechten, red.) nog nooit eerder heb gehoord. Ze kwamen van ver, maar waren echt hard.

“Met een groep vrienden maakten we al plannen, mocht het zover komen. De grootste vraag die we hadden was: gaan we de stad uit of niet? Alles is geblokkeerd: er zijn geen treinen, geen bussen, en uiteraard geen vliegtuigen. We hebben besloten te gaan; naar het westen, naar Kiev. Maar daar is nu ook van alles aan de hand, dus nu gaan we naar het zuidwesten. Hopelijk is het daar rustig.”

Is er sprake van paniek?

“We rijden nu net de stad uit. Het was wel erg druk maar er is geen paniek. Je ziet auto’s met gezinnen en kinderen, volgeladen met spullen. Het lijkt op het begin van een grote uitstroom. Er zijn op dit moment geen ontploffingen meer te horen, het is zonnig en stil. Wel zie je dat mensen paniekaankopen doen en voorraden inslaan. Bij de bakkerij en bij het tankstation stonden erg lange rijen.”

De dreiging van een invasie hing al een tijd in de lucht, maar hadden mensen dit zo snel verwacht?

“Nee, mensen hadden dit echt niet verwacht. Niemand gelooft wat er nu gebeurt. De mensen hier zijn de verhalen over de oorlog wel gewend – mensen in Charkov zijn echt niet naïef – maar nu gebeurt het echt. Toen ik vanochtend naar buiten ging leek het erop alsof iedereen gewoon naar zijn werk ging. Zoals ik al zei: er was niet echt paniek. Wat moet je dan ook doen? De Amerikanen zeiden dat er dreiging van een grote invasie was, maar niemand geloofde dat echt. Tot nu.”

Volgens berichten voert Rusland niet alleen aanvallen vanuit het oosten, maar ook vanuit Wit-Rusland en de Krim. Verwachten mensen een volledige invasie?

“Men weet dat natuurlijk niet, mensen zijn nu vooral bezig met hun eigen zaken regelen en een veiliger onderkomen zoeken als ze de mogelijkheid hebben. Dat Rusland zo ver kan gaan betekent wel dat werkelijk alles kan gebeuren.”

Zijn er ook mensen die achterblijven?

“Zeker. Charkov is een stad van fabrieken; tractorfabrieken, tankfabrieken – hier wonen heel veel arbeiders die slechts zo’n tweehonderd euro in de maand verdienen. Voor hen geldt: ze kunnen niet weg, ze hebben zelfs geen geld om benzine te kopen om de tank te vullen. Ze hebben geen optie om te vertrekken. Vluchten is echt een luxe, reizen met een auto is echt een luxe. De meeste mensen in Charkov kunnen niet zomaar weg.”

Lees ook:

Correspondent Michiel Driebergen is aan het Oekraïense front: ‘Over Poetin vindt men hier niks, over de sancties ook niet’

Correspondent Michiel Driebergen verslaat voor Trouw het Oekraïneconflict vanuit het oosten van het land, waar de laatste dagen het geweld oplaait.

In deze Oost-Oekraïense frontdorpen is de schok groot: ‘Ik wil dit niet meer’

‘We leefden bijna een normaal leven. Nu ben ik bang om naar mijn werk te gaan.’