Consument blijft zich blauw betalen aan gas. ‘Deze oorlog maakt ons allemaal armer’

Terwijl de EU met de ene voet stappen zet tegen Rusland, is het met de andere voet nog altijd klant bij het land. De grote afhankelijkheid van Russisch gas ‘moet snel verminderen’, zo besloten de 27 Europese ministers van energie maandag, maar de ferme stap om het Russisch gas op te zeggen, nemen ze niet.

“Nederland is voor twintig procent van zijn energiebehoefte afhankelijk van Russisch gas, maar er zijn andere Europese landen voor wie dat percentage fors hoger ligt”, zei minister van energie Rob Jetten maandag. Hij doelt onder meer op Duitsland, dat ongeveer de helft van zijn gas in Rusland koopt, en Finland en Hongarije. De pijplijn eenvoudigweg afsluiten zou vooral in die landen te grote gevolgen hebben voor consument en industrie. Fabrieken moeten dan dicht.

Versnelde energietransitie

Die Europese landen proberen nu wel om zo snel als ze kunnen over te stappen op andere energiebronnen. Dat betekent ook dat de energietransitie versneld zal worden uitgevoerd. De ministers hebben de Commissie gevraagd om een plan waarmee ze dat kunnen doen.

Jetten: “Veel landen hebben afgesproken snel meer te gaan investeren in duurzame energie. Iedereen wil de komende jaren het tempo flink opschroeven.” Zijn Duitse collega Robert Habeck betuigde spijt dat zijn land te lang aan het infuus van het Russische gas heeft gelegen. Ook hij wil snel overschakelen naar duurzame energiebronnen.

Maar het zal nog wel even duren voor die alternatieven beschikbaar zijn. In de tussentijd blijft het mogelijk dat Poetin zelf de gaskraan dichtdraait, waardoor Europa een probleem heeft. “Op dit moment is er nog geen terugval in de levering, we hopen dat dat zo blijft”, zei Jetten.

Extra gasvoorraden aanleggen

Voor de kortere termijn gaat Nederland met Duitsland twee zogenaamde installaties voor vloeibaar gas bouwen. Daarmee kunnen beide landen voldoen aan de vraag van de Europese Commissie, die de lidstaten heeft gevraagd om extra gasvoorraden aan te leggen waarmee ze in ieder geval een winter vooruit kunnen.

Er kan gas worden geïmporteerd uit Qatar, Japan, Egypte, Azerbeidzjan en Turkije, maar deskundigen zeggen dat het allemaal niet genoeg zal zijn om Europa’s enorme energiehonger te stillen. Op het continent waren juist plannen om de komende jaren meer gas te gaan gebruiken, als een soort overgangsmaatregel van nog vervuilender kolen naar groene energie.

Voor consumenten is het allemaal geen vrolijk vooruitzicht. Waar het er eerst op leek dat de energieprijzen weer zouden dalen, is nu berekend dat ze zeker nog tot 2023 hoog zullen blijven. “We moeten ons realiseren dat deze oorlog ons allemaal armer maakt”, zei Jetten. Vloeibaar gas is fors duurder dan het gas uit Rusland. Ook is een hogere energieprijs een aanjager van inflatie, waardoor huishoudens het nog zwaarder krijgen.

Gasprijs bevriezen

De Vlaamse minister van energie, Tinne van der Straeten, stelde voor om de gasprijs op Europees niveau te bevriezen. Zij wil, zegt ze, ‘gezamenlijk werken aan een betaalbare energierekening’. Spanje en Griekenland waren meteen al voorstander, maar de andere landen aarzelen nog. Daarom wordt er eerst een onderzoek uitgevoerd. Jetten: “De rekening moet wel betaald worden.” Ook wachten de lidstaten op de uitkomst van een onderzoek naar het gezamenlijk inkopen van gas, eventueel in clusters van buurlanden.

Voor Oekraïne bereikten de ministers wel een akkoord: ze besloten dat het land zo snel als dat kan mag worden aangesloten op het Europese energienetwerk. Daar had het land Europa om gevraagd.

Lees ook:

Heeft Europa alternatieven als Moskou de gaskraan dicht zou draaien?

Mocht de toevoer van gas uit Rusland door de oplopende spanningen verminderen, raakt Nederland dan in grote problemen? Nee, belooft minister Rob Jetten van klimaat en energie aan de Tweede Kamer. “Maar Europa als geheel wel, dat is het eerlijke antwoord.”