Conservatief Tennessee legt florerende drag shows aan banden. ‘Dit gaat om het controleren van vrouwen’

Dat Vidalia Anne Gentry een artiest was, voelde ze voor het eerst toen ze als klein jongetje in de kerk muziek speelde. Maar haar ware plek vond ze pas jaren later, op een heel ander podium. Namelijk toen ze zich in vrouwenkleren hees, en drag shows begon te geven. Eigenlijk een vrij standaard carrièrepad voor dragartiesten in Nashville en omstreken. “Heel veel hier zijn in de kerk begonnen. Ik ging weg om muziek te studeren, maar kwam weer terug, raakte in de dragwereld verzeild en vond het geweldig.”

Nashville is de grootste stad van Tennessee, een plezierstad vol cafés, waar mensen van heinde en verre naartoe komen om te feesten, te drinken, naar country te luisteren. Sinds zeker de jaren negentig bestaat er een levendige scene van dragartiesten. Ook die komen van heinde en verre.

Zoals Veronika Electronika, die twintig jaar geleden uit New York naar Nashville kwam, om te studeren. Ze bleef er hangen. “Ik was als kind altijd verzot op theater. Ik hield ervan om op het podium te staan, en hier raakte ik verzeild in drag. Voor mij was het een mogelijkheid om me theatraal te uiten”, vertelt ze vanuit Tennessee.

Ze benadrukt dat drag een levensstijl is, een levensonderhoud ook, maar geen primaire identiteit. Overdag is ze gewoon een hij. “Ik leef niet als transgender, ik trek ’s ochtends niet gelijk vrouwenkleren aan.”

In Nashville ligt een religieuze deken over veel zaken

Het lijkt een paradox, zo'n vrijgevochten wereld die onbelemmerd met rollenpatronen speelt, in het hart van een staat die als religieus en behoudend geldt. Voor Vidalia Anne Gentry zijn die twee zaken verbonden. “Als je opgroeit in Nashville, dan ligt er een religieuze deken over veel zaken, en als jonge queer krijg je veel hatelijke woorden te verstouwen. In drag vond ik een plek om dat trauma te kanaliseren. Het is een kunstvorm die alleen werkt als je er iets heel individueels van maakt. Ik bedoel, je wordt juist geaccepteerd om het feit dat je zo totaal anders bent. Dat heeft me in sommige opzichten gered.”

Nooit negatieve reacties gehad dus, tijdens haar shows? “Ik heb waarschijnlijk geluk dat ik in Nashville woon, het hele centrum hier is een soort Disneyland van bars, waar mensen naartoe komen voor entertainment en extravagantie. Vrouwen van middelbare leeftijd uit het Midwesten vinden wat ik doe geweldig, die willen de hele tijd foto's nemen. Hun mannen zijn soms iets gereserveerder. Maar het ergste wat ik meemaak is iemand aan een tafel die er niet veel zin in heeft.”

“Ik zeg overigens niet dat ik mijn omgeving niet in de gaten houd, en niet op mijn hoede ben”, voegt ze eraan toe.

In Tennessee zijn drag shows verboden ‘die aan wellustigheid appelleren’

Daar heeft ze reden toe. Want in de VS zijn drag shows het afgelopen jaar in het vizier gekomen van allerlei protesten. In juni verstoorden leden van de radicaal-rechtse militie Proud Boys een evenement in een bibliotheek in Californië, waar een ‘Drag Story Hour’ plaatsvond, waarbij een verteller in drag ‘inclusieve kinderboeken’ voorleest. In december kwamen tienduizenden inwoners van North Carolina in de kou te zitten na een aanslag op het stroomnet, precies toen een drag show begon, waar heftig tegen geprotesteerd was. Anti-drag activisten zinspeelden op Facebook op hun verantwoordelijkheid, al werd niemand opgepakt. Later in december verstoorden gewapende leden van een rechtse militie in Texas een drag-kerstshow in een schouwburg. Het is zo maar een greep uit de vele incidenten.

In het kielzog van zulke protesten hebben Republikeinse volksvertegenwoordigers in vijftien staten wetten opgesteld die drag shows aan banden moeten leggen. Tennessee was vorige week de eerste staat waar zo’n wet ook echt werd aangenomen. Het is er nu verboden voor ‘mannelijke of vrouwelijke imitatoren’ om ‘vermaak dat aan wellustigheid appelleert’ op te voeren op een plek waar kinderen dat zouden kunnen zien.

Want dat is de klacht bij alle protesten tegen drag shows: dat drag-artiesten onschuldige kinderen aan seksueel getint entertainment onderwerpen. Het is ook de rechtvaardiging die de initiatiefnemer van de wet in Tennessee geeft. “Ik probeer niet om alle drag shows te verbieden”, zei de Republikeinse senator Jack Johnson tegen de Washington Post. “Maar je moet je kinderen naar het park of naar de bibliotheek mee kunnen nemen zonder verrast te worden door seksueel expliciet vermaak.”

‘We hebben al een wet die obsceniteiten in bijzijn van kinderen verbiedt’

Democratische volksvertegenwoordiger Gloria Johnson was niet onder de indruk. “Ze zeggen dat het over het beschermen van kinderen gaat, maar dat is een leugen”, schreef ze op Twitter. “We hebben al een wet die obsceniteiten in het bijzijn van kinderen verbiedt - en die wet geldt voor iedereen, ongeacht wat voor kleren ze dragen. Deze wet is alleen bedoeld om de lhbti-gemeenschap op de korrel te nemen.”

“Ik had echt niet verwacht dat ze achter de drag shows aan zouden komen”, reageert Veronika Electronika. “Ik wist wel dat ze dat voorlezen in bibliotheken op hun radar hadden, dat kun je aan kinderen linken. Maar ik had verwacht dat ze de rest van de scene met rust zouden laten”.

Ze ziet haar levensonderhoud evengoed nog niet bedreigd. Ze voert helemaal geen seksueel entertainment voor kinderen op, nooit gedaan, nooit van plan. En drag is voor haar überhaupt niet inherent seksueel, het gaat over theater, over het uitleven van individualiteit. “Er is geen wet, geen verordening die ze kunnen schrijven die hun probleem oplost, omdat het probleem niet bestaat. Ze jagen een spook na dat niet bestaat, dus ze kunnen niet winnen, snap je?”

‘Het hangt er vanaf wat die ene agent of rechter als obsceen beoordeelt’

Maar helemaal gerust is ze er toch niet op. Want wie bepaalt straks wat er ‘aan wellustigheid appelleert’? “Stel dat iemand ziet dat ik mijn vullingen verplaats, of een of ander gebaar maak, en denkt: dat was obsceen! Je gaat toch op eieren lopen, want het is zo subjectief. Er staat niet in de wet wat wel en niet mag. Het kan dus afhangen van wat die ene politieagent of die ene rechter straks als wellustig of obsceen beoordeelt.”

En in Tennessee kunnen die er wel eens een conservatieve moraal op nahouden. Lhbti-organisaties in Tennessee maken zich al zorgen over bijvoorbeeld pride-optochten. Die vinden in de buitenlucht plaats, dus potentieel in het zicht van kinderen, en kunnen straks getroffen worden door gratuite aanklachten.

Dat is ook de angst die Skylar Baker-Jordan heeft. Hoewel hij nu niet bepaald in het epicentrum van de dragcultuur van Tennessee verkeert, thuis op de bank in Johnson City, een middelgroot stadje in de Appalachen, op vele uren rijden van Nashville. “Er is hier één gay bar. Ik geloof dat ze wel eens een drag show hebben, maar dan lig ik allang in mijn bed”, lacht de journalist.

‘Deze wet kun je niet los zien van het verbieden van abortus’

Hij draagt geen drag – “dat is een kunstvorm” – maar af en toe wel vrouwenkleren. “Ik ben een ouderwetse gay. Ik zie mezelf niet als gender-non-conform, al ben ik dat volgens de standaarden van mannelijkheid in Tennessee waarschijnlijk wel. Ik heb lang haar, doe soms make-up op, en als Harry Styles een jurk aan mag, dan mag ik dat ook, vind ik.” Maar ook hij begint zich zorgen te maken of hij in zo'n jurk nog wel in de buurt van een school kan lopen.

In het dagelijks leven stuit zijn kledingkeuze vooral op onverschilligheid. Ja, daar in de bergen van Tennessee zijn ze conservatief, maar het is volgens hem een libertair conservatisme. Mensen willen vooral met rust gelaten worden. “En Tennessee is ook gewoon onderdeel van de VS, dus is er ook hier iets verschoven, als het bijvoorbeeld gaat over de acceptatie van het homohuwelijk.”

Voor Baker-Jordan weerspiegelt deze wet dan ook niet de zorgen van het Tennessee dat hij kent. Eerder de zorgen van ‘uiterst rechtse politici’, die zulke ontwikkelingen met lede ogen aanzien, willen terugdraaien, en die die agenda kunnen doorvoeren doordat ze kiesdistricten slim hebben ingedeeld. “Daar gaat deze wet over. Je kunt hem niet los zien van wetten die abortus verbieden. Je kunt hem niet los zien van wetten die zorg aan trans jongeren verbieden. Ze proberen een heel rigide, patriarchaal idee van de rollen van mannen en vrouwen op te leggen. En uiteindelijk gaat dit over het controleren van vrouwen.”

Als je vrouwen wilt opsluiten in een ouderwets beeld van vrouwelijkheid, moet je mannen ook in een ouderwets beeld van mannelijkheid opsluiten, doceert hij. “Mannen die de mannelijke norm overtreden, laten namelijk zien wat zulke genderrollen zijn: onzin.”

‘Ze willen de queer gemeenschap bang maken, en linkse kiezers wegjagen’

Dat sommige afgevaardigden van Tennessee inderdaad nogal geradicaliseerd zijn, bleek vorige week tijdens een onthutsend tafereel. Bij het behandelen van een wet die de doodstraf uitbreidde, stelde Republikeins afgevaardigde Paul Sherrell een amendement voor om ‘ophanging vanaf een boom’ weer in te voeren als executiemethode. Lynchen dus, een praktijk waarmee zwarte bewoners van Tennessee decennialang vermoord werden door losgeslagen witte menigtes.

“Hij had geen enkele scrupules om dat te zeggen omdat hij wist dat hij daar tussen zijn vriendjes zat, die erom moesten grinniken en er voor gestemd zouden hebben”, zegt Veronika Electronika.

“Het gaat duidelijk niet over kinderen”, zegt Vidalia Anne Gentry, die het voorbeeld ook aanhaalt. Ze denkt dat de Republikeinen hun macht proberen te beschermen door andersdenkenden te intimideren. “Het gaat niet eens om drag. Het gaat om fascisme. Daar hebben we het hier over, en dat is eigenlijk het enige waar we over moeten praten. Wat ze proberen te doen is de queer gemeenschap bang te maken, de zwarte gemeenschap bang te maken, linkse kiezers weg te jagen, zodat ze hun wegglippende greep op de macht kunnen behouden.”

‘Het homohuwelijk is na een lang gevecht ook gelegaliseerd’

Dat wegjagen is niet eens kansloos. Veronika Electronika bereidt zich nu voor op terugvechten. Maar ze vraagt zich ook af: als ze niet twintig jaar geleden, maar in 2023 vanuit New York in Tennessee was aangespoeld, was ze dan blijven hangen? Waarschijnlijk niet.

Skylar Baker-Jordan heeft, geeft hij toe, al vrijblijvend geïnformeerd naar de mogelijkheden voor emigratie naar het Verenigd Koninkrijk. Al denkt hij niet dat hij gaat. “Ik woonde in Kentucky (een even conservatieve buurstaat - red.) toen ik in 2001 uit de kast kwam. Ik wilde helemaal geen homorechtenactivist worden, ik wilde letterlijk gewoon een tiener zijn. Ik besef dat ik sindsdien altijd heb gevochten, en op een gegeven moment ben je gewoon uitgeput. Maar aan de andere kant, als ik hier wegga, wie gaat het dan doen in de Appalachen?”

Want als hij terugvecht, dan wint hij uiteindelijk, dat weet hij zeker. Hij trekt de vergelijking met de campagne tegen legalisering van het homohuwelijk, die toenmalig president Bush in 2004 begon. “Hij maakte daar een gevecht van, dat onderwerp stond helemaal niet op onze radar. Maar we wonnen het wel.” In 2015 werd het landelijk gelegaliseerd, inmiddels is een ruimte meerderheid van de Amerikanen er voorstander van. “Ik was achttien, en ik klopte op iedere deur. We wisten dat we het referendum dat toen gehouden werd, niet gingen winnen, maar dat was het punt niet. Het punt was dat vanaf dat moment niemand meer kon zeggen dat ze nog nooit een homo tegengekomen waren. We hebben onszelf langzaam vermenselijkt, en zo win je uiteindelijk. Zoiets gaat nu weer gebeuren.”

Vidalia Anne Gentry maakt zich intussen op om weer op haar kerkelijke erfgoed terug te vallen tijdens haar shows. Daar juichen ongetwijfeld veel mensen voor haar die tegelijkertijd op politici stemmen die haar het werken moeilijk maken. “Wat ik in feite moet gaan doen, is preken.”

Lees ook:
Dragqueens veroveren de Amerikaanse bibliotheek

In de VS krijgen kinderen te horen over een rood potlood dat van binnen blauw is. Dit LHBT-verhaal stuit in conservatieve kringen op verzet. ‘Het zet aan tot zondig leven.’